Zijn zg. groene cosmetica gezonder voor je?

Na de roep om dierproefvrije cosmetica groeit nu ook de vraag naar natuurlijke make-up
‘Deze crème bevat 3 kruidenextracten’, zegt het ene cosmeticamerk. Een ander verzekert: ‘geen parabenen’.
Mooie beloften, maar wat is ‘groene’ cosmetica eigenlijk?

Rotterdam. „Ik ben vegetariër. Ik denk na over wat ik eet, maar ook over wat ik op mijn huid smeer”, vertelt de 35-jarige Elza Teunissen die al tien jaar natuurlijke cosmetica gebruikt. „Moest het vroeger nog dierproefvrij zijn, nu wil ik ook dat er zo min mogelijk synthetische stoffen in zitten. Überhaupt zo min mogelijk stoffen. Ik hou van eenvoud. Er komt zoveel in je lichaam terecht, ik weet helemaal niet wat het kan veroorzaken.”

Teunissen maakt deel uit van een groeiende groep consumenten die zich zorgen maakt over het milieu, maar als uitvloeisel daarvan ook over de eigen gezondheid. De cosmetica-industrie speelt hier slim op in door het woord ‘natuurlijk’ te pas en te onpas te gebruiken. Voor veel mensen staat het namelijk gelijk aan ‘veiliger voor de eigen gezondheid, groener (dus plantaardig) en beter voor het milieu’.

Maar is dat ook zo? De belofte is in ieder geval juridisch niet beschermd. Ga op zoek naar een natuurlijke crème en je blijft verward achter. De één veinst al natuurlijkheid als drie kruidenextracten in een verder synthetische crème zitten (Boots). Volgens de ander mogen de paar gebruikte plantaardige werkstoffen alleen van biologische teelt zijn (Yves Rocher). Weer een ander roept: ik gebruik geen synthetisch conserveringsmiddel, dus ik ben natuurlijk (Kruidvat Natures).

De echte natuurvorsers (Weleda, dr. Hauschka) claimen volledig vrij te zijn van dierproeven (overigens geen issue meer, vanaf 2009 moet alle cosmetica dierproefvrij zijn), van synthetische stoffen en bevatten alleen planten, mineralen en water.

Groen = veiliger?

Is een ‘groene’ crème nu ook echt gezonder? Voorstander, hoogleraar Milieukunde Lucas Reijnders: „Synthetisch of natuurlijk zegt niets over de risico’s voor de gebruiker. Dat vooropgesteld. Er zijn ook natuurlijke stoffen waarop je allergisch kunt reageren zoals wolvet. Maar van het synthetische conserveringsmiddel parabenen dat wereldwijd gebruikt wordt, is bekend dat het eczeem en uitslag kan veroorzaken.”

"We richten ons op de eenheid van mens en natuur". Van der Swan, dr. Hauschka

„Bovendien blijken parabenen een licht oestrogene werking te hebben. Ze worden in het lichaam opgenomen en weer uitgeplast. Wat dit betekent voor onze gezondheid, weten we pas als het onderzocht wordt in combinatie met alle andere hormoonverstorende stoffen die we binnen krijgen”, aldus Reijnders. Hij is van mening dat als er redelijk aanwijsbare gevaren zijn, je gewoon moet gaan zoeken naar veiliger alternatieven, zeker voor parabenen.

Waarom doet de industrie dat dan niet? Parabenen worden al vele decennia gebruikt in cosmetica, medicijnen en zelfs in voedsel. En elk jaar komt de wetenschap met nieuwe inzichten over de (on)veiligheid van stoffen, maar parabenen staan nog steeds niet op de verboden lijst. Reijnders: „Cosmeticafabrikanten zijn zeer bedreven in het inhuren van wetenschappers die – mits goed betaald – graag het uitleggen dat er rapporten zijn waaruit het tegendeel blijkt.”

Cosmetisch wetenschapper Johann Wiechers haalt zijn schouders erover op. „In elke stof die veel gebruikt wordt, kun je zaken vinden die niet goed zijn”, relativeert hij. „De concentraties parabenen in crème zijn erg laag, de gebruiksfrequentie is redelijk hoog en de hoeveelheid mensen erg groot. Daarom vind je altijd de speld in de hooiberg. De industrie kan zich hiertegen niet verdedigen, want je kunt niet elke concentratie op elk mens onder elke conditie testen. Maar als je de werkelijke gevaren afzet tegen de hoeveelheid crème die wordt gebruikt, dan maakt men zich druk om niets.”

Groen = vooral lifestyle

Het marktaandeel van natuurcosmetica in Nederland wordt hooguit op een paar procent geschat. Maar met de groeiende aandacht voor natuurlijke producten, neemt ook de verkoop van groene make-up toe.

„In Nederland hebben we de afgelopen vijf jaar een gemiddelde groei van vijftien procent gehad”, vertelt Martijn Niemeijer, commercieel directeur van natuurmerk Weleda. „In Frankrijk was de groei maar liefst veertig procent. En in Amerika hadden we het afgelopen jaar zelfs 100 procent groei, omdat retailketens als Walgreens en Target ons in hun assortiment hebben opgenomen.”

„Het is de trend om gezond oud te willen worden en te kiezen voor een bewuste manier van leven”, legt hij het succes uit. „Hier passen natuurlijke, duurzaam geproduceerde en dierproefvrije producten bij.”

Maar de gemiddelde consument is zich niet bewust van het achterhoedegevecht tussen wetenschappers en volgt gewoon zijn intuïtie dan wel zijn sluimerende angst voor ziekte en dood, en groene producenten willen dit ook graag zo houden. „Het is een emotioneel debat, waar je niet uitkomt”, vindt Niemeijer. „Wij benadrukken liever de lifestyle.”

Ook natuurmerk dr. Hauschka Cosmetics doet dat, zegt woordvoerder Suzy van der Swan. „We vertellen alleen wat we wel doen. We richten ons op de eenheid van mens en natuur. Dan sluit je automatisch alles wat schadelijk is al uit.”

„De vraag is ook; wat verlang je van je huid”, vult Martijn Niemeijer van Weleda aan. „Neem iets wat aansluit bij de structuur van de huid, en dat zijn natuurlijke stoffen bij uitstek. Wij spreken van ‘huidverwant’. Wij focussen op consumenten die onderdeel uitmaken van de ‘cultural creatives’; een doelgroep die gezondheid, authenticiteit en verbondenheid als pijlers heeft.”

Gebruikster van natuurlijke cosmetica Elza Teunissen vindt het ook best zo. „Voor mij is een crème een basisproduct. Kijk eens hoe lang zo’n ingrediëntenlijst op een gewone tube crème is, en de stofnamen zijn onbegrijpelijk. Natuurmerken als Weleda, Urtecram en dr. Hauschka gebruiken eenvoudige plantenstofnamen, bovendien hebben ze een integere uitstraling en zijn ze betaalbaar. Het stelt me gerust.”

___________________________________________

Twee tips om natuurlijke cosmetica te herkennen

1. Let op het keurmerk

Er bestaat een aantal Europese keurmerken voor groene cosmetica:
BDIH (Duits): garandeert 99% procent natuurlijk cosmetica. Gebruikt door merken als Earth.Line, dr.Hauschka, Lavera, Living Nature, Weleda.
Eco-cert (Frans) en A.O.C. (Engels). Deze keurmerken garanderen cosmetica van biologische teelt. Let op!: vijf tot tien procent van de inhoud mag synthetisch zijn. Merken: Care by Stella McCartney en L’Occitane.
De groep NaTrue – met onder andere Europese natuurcosmeticaproducenten als dr Hauschka en Weleda– spant zich in voor één eenduidig keurmerk voor natuurcosmetica en zal binnenkort als logo al op producten verschijnen. Kijk voor meer informatie op www.natrue.de

2. Kijk op de verpakking naar de stoffen die in de make-up zitten

Bij natuurcosmetica zitten deze stoffen er in ieder geval niet in: