Afgelopen tijd kregen we meerdere vragen binnen over wat je kunt doen tegen overbeharing bij vrouwen en welke medicatie daarbij helpt. Onze tricholoog-dermatoloog Ids Boersma geeft antwoord.
Overbeharing of hirsutisme is een afwijking waarbij te veel of te dikke haren groeien op plaatsen waar normaal geen of slechts dunne haren aanwezig zijn. Vrouwen hebben ongeveer dezelfde hoeveelheid huidharen als mannen. Bij mannen wordt het haar, onder invloed van de toenemende concentratie testosteron en dihydrotestosteron, vanaf de puberteit dikker, donkerder, langer en stugger. Bij vrouwen zijn de concentraties van deze hormonen veelal lager, waardoor dit verschijnsel niet of in veel mindere mate optreedt. Echter, bij sommige vrouwen worden de haren wel dikker en donkerder, waardoor ze goed zichtbaar worden. Hoewel overbeharing zowel bij mannen als vrouwen voorkomt is het voornamelijk voor vrouwen een esthetisch probleem. Vooral de zwart-gepigmenteerde haren in het gezicht, maar ook op de rug, borsten, buik en benen brengen veel vrouwen ertoe om deze lichaamsdelen zo veel mogelijk te bedekken. Waar dit niet mogelijk is, zoals in het gelaat, zoeken zij hulp bij artsen en schoonheidsspecialisten.
Dat overbeharing voor een deel erfelijk is blijkt uit het feit dat het onder sommige bevolkingsgroepen, zoals volkeren rond de Middellandse Zee en Aziatische volkeren, meer voorkomt dan bij de Europese bevolking. Toch komt overbeharing in Europa en Noord-Amerika nog voor bij ongeveer 10% van de vrouwen vóór de menopauze, en bij 80% daarna.
Oorzaken van overbeharing
Er bestaat geen absolute grens tussen normale beharing en overbeharing. Of er sprake is van overbeharing is dus ook een persoonlijke opvatting. In de meeste gevallen wordt een duidelijke overbeharing veroorzaakt door een te hoge gevoeligheid van de haarzakjes voor het dihydrotestosteron. Dit hormoon wordt gevormd uit het mannelijk hormoon testosteron dat o.a. in de eierstokken wordt aangemaakt. Onder invloed van dit hormoon worden de aanwezige haren dikker en donkerder, waardoor ze beter zichtbaar worden. Overbeharing kan ook worden veroorzaakt door het gebruik van bepaalde medicijnen. Deze vorm van overbeharing kan gemakkelijk worden herleid tot het medicijn omdat de overbeharing weer (langzaam) verdwijnt als de medicatie gestopt wordt, dan wel wordt overgegaan op een ander medicijn. Overbeharing wordt ook wel veroorzaakt doordat de eierstokken te veel van het mannelijke hormoon testosteron afgeven, of door tumoren die het mannelijke hormoon produceren.
Hoewel de oorzaak van overbeharing meestal gelegen is in de te hoge gevoeligheid voor het dihydrotestosteron blijft het een mogelijkheid dat er een andere oorzaak in het spel is. Het is dan ook verstandig een arts of tricholoog (“haar-arts”) te raadplegen voor een goede diagnose. Een juiste diagnose is van groot belang voor het kiezen van de juiste behandeling.
Medicamenteze behandeling van overbeharing
De medicamenteuze behandelingsmethoden worden altijd onder verantwoordelijkheid van een arts uitgevoerd. Als de overbeharing wordt veroorzaakt door een te veel aan mannelijk hormoon dan kunnen bepaalde medicijnen de concentratie van deze stof doen verminderen. Behalve effect op de overbeharing zullen ook andere mannelijke trekjes milder worden. Als een vrouw in verwachting is van een mannelijk kind kan dit kind vrouwelijke trekjes krijgen. Om deze reden worden dergelijke medicijnen bij vruchtbare vrouwen alleen in combinatie met een anticonceptiepil voorgeschreven. Echter, zodra de medicijnen niet meer gebruikt worden komt de overbeharing weer terug. De tabel hieronder geeft een overzicht van de medicamenten die kunnen worden gebruikt ingeval van overbeharing.
Tabel 2. Medicamenteuze behandelingen bij overbeharing
| Medicament | Werking |
| Eflornithine | Lokaal werkend; remt de haargroeisnelheid |
| Finasteride/dutasteride | Blokkeert de omzetting van testosteron in dihydrotestosteron |
| Spironolacton | Blokkeert de androgeenreceptoren |
| Flutamide | Blokkeert de androgeenreceptoren |
| Cyproteronacetaat | Blokkeert de androgeenreceptoren |
| Orale contraceptiva | Verhoogt het steroïd-bindend globuline (SHBG) en verlaagt daardoor het vrij testosteron |
| Glucocortico-steroïden | Onderdrukt de ACTH-productie en daardoor de productie van testosteron |
Aanbevelingen voor therapie
Bij de behandeling van de meest voorkomende vorm van overbeharing, de vorm die wordt veroorzaakt door een te hoge gevoeligheid voor het hormoon dihydrotestosteron, is het in de meeste gevallen verstandig om te kiezen voor een niet-medische oplossing zoals de thermodestructie van de haarpapil, zoals bijvoorbeeld Intensed Pulsed Light (IPL) of elektro-coagulatie. Van het eflornithine mag een zeer goed remmend effect worden verwacht op de haargroei. Speciaal de haargroei in het gelaat bij vrouwen kan hiermee medicamenteus worden aangepakt.
Een vuistregel is dat er na vijf behandelingen met IPL- of laser een duidelijk tot nagenoeg volledig resultaat moet zijn. Bedrijven met deugdelijke apparatuur zullen vanaf de vijfde behandeling een stevige korting bieden!
Over IPL- en laserontharing
De behandeling van overbeharing met IPL heeft zich inmiddels verplaatst van de klinieken en huidtherapeuten naar de schoonheidssalons en kapperszaken. Deze trend is vooral ingegeven doordat apparatuur tegen relatief lage kosten op de markt is gekomen. Deze trend zal zich voortzetten door de levering van nog goedkopere apparatuur rechtstreeks aan de consument. Mét deze trend zal de effectiviteit van de behandeling ook teruglopen. Dit komt omdat de goedkope apparatuur vaak niet meer goed instelbaar is op de eigenschappen van de huid. Na vele behandelingen wordt te snel geconcludeerd dat IPL- of laserbehandeling bij deze cliënt niet goed mogelijk zijn. Een vuistregel is dat er na vijf behandelingen een duidelijk tot nagenoeg volledig resultaat moet zijn. Bedrijven met deugdelijke apparatuur zullen vanaf de vijfde behandeling een stevige korting bieden!
