Antioxidanten – hoe weten we of ze werken?

Antioxidanten zijn hot! Cosmeticaproducten waar antioxidanten zijn toegevoegd vliegen de winkels uit. Maar hoe zit het nou met die antioxidanten? Kan een cosmeticafabrikant gewoon wat groene thee, druivenpitten en granaatappel in z’n formule verwerken, met grote letters ‘Met Antioxidanten!’ op de verpakking zetten en vervolgens z’n winst gaan zitten tellen? Of is het toch allemaal iets gecompliceerder? Werken die antioxidanten in cosmetica nou echt? We zochten het uit.

Om te beginnen: wat is een antioxidant en hoe werkt hij?

Om uit te kunnen leggen wat een antioxidant is, moeten we eerst uitleggen wat oxidatie precies is. De meeste radicalen die in het lichaam voorkomen, vallen onder de zogenaamde ‘Reactiv Oxygen Species’ afgeleiden van zuurstof, zoals onder meer singletzuurstof, waterstofperoxide en hydroxil. Dit zijn allen zeer actieve chemische stoffen die onder bepaalde omstandigheden behoorlijk veel schade aan de huid kunnen toebrengen.

Oxidatie vindt voortdurend plaats in onze cellen, dat hoort nu eenmaal bij de natuurlijk cyclus. Sommige vormen van oxidatie zijn ook nuttig – door oxidatie worden bijvoorbeeld dode, beschadigde en uitgeputte cellen verwijderd uit ons systeem. Dit wordt ook wel intrinsieke oxidatie genoemd, een vorm van oxidatie die niks met de omgeving of het milieu te maken heeft. De snelheid waarmee deze oxidatie plaatsvindt wordt grotendeels bepaald door onze genen. Daarom verouderen sommige mensen veel sneller dan andere, ook al houden zij er dezelfde levensstijl op na. Onze lichamen zijn gelukkig goed in staat om dit natuurlijke proces te sturen en heeft daartoe heel wat biologische hulpmiddelen ter beschikking, zoals het co-enzym Q10, tocoferol (vitamine E), allantoine, en vitamine A. Al deze stoffen komen in ons lichaam voor en worden gebruikt om onze huid te reinigen, repareren en beschermen.

Deze biologische hulpmiddelen hebben echter een signaal nodig om in actie te komen. Daartoe beschikt het lichaam over een aantal signaalmoleculen, zoals superoxide dismutase, katalase, peroxidase, glutathion, thioredoxine en lipoamide. De effectiviteit en kwantiteit van deze signaalmoleculen wordt bepaald door een aantal intrinsieke en externe factoren. Maar als alles goed gaat komen de signaalmoleculen meteen in actie als de huid te maken krijgt met oxidatie en komen eerder genoemde stoffen vrij om de huid schoon te maken en te herstellen. Het is een tamelijk complex proces. Het gebeurt, zoals de meeste biologische processen snel en trapsgewijs, totdat de ‘trigger’ is verwijderd, waarna alles weer tot rust komt. En dat laatste moeten we onthouden.

Oxidatie kan ook ontstaan door externe factoren, zoals te veel UV-straling, vervuiling, slechte voeding, te veel alcohol en stress. In het algemeen zijn het deze externe vormen van oxidatie die we met huidverzorgingsproducten proberen aan te pakken. Immers, geen enkele crème kan iets veranderen aan onze genen. Daarom richten we ons vanaf nu op deze vormen van oxidatie bij ons onderzoek naar de effectiviteit van antioxidanten.

Dringen antioxidanten wel goed door in de huid?

Cosmeticafabrikanten hebben geluk op het gebied van antioxidanten. Ze hoeven namelijk helemaal niet zo diep in de huid door te dringen. Natuurlijke stoffen zoals co-enzym Q10, vitamine E en allantoine zitten allemaal in de opperhuid. Antioxidanten die simpelweg op de huid worden gesmeerd zullen dan ook meestal behoorlijk werkzaam zijn. Dit in tegenstelling tot stoffen die bedoeld zijn om de huid te ‘liften’ – die moeten namelijk zien door te dringen tot de overgang tussen opperhuid en de onderliggende lederhuid. Wat fabrikanten doen met antioxidanten is in feite niets meer dan de huid wat meer stoffen geven waarmee ze zichzelf kan herstellen. De huid zelf gebruikt die stoffen zo efficiënt mogelijk.

Het bewijs

En dan nu waar het om draait: hoe bewijs je dat aan cosmetica toegevoegde antioxidanten werken? Welnu, een van de meest duidelijke vormen van oxidatie – blootstelling aan UV-straling is eenvoudig in een laboratorium uit te voeren en dus is dat een goed begin. In een onderzoek dat werd gedaan in opdracht van Estée Lauder in 2009 werden twee soorten zonproduct aangebracht op de huid van twee vrijwilligers. Het ene product bevatte antioxidanten, het andere niet. De huid werd vervolgens blootgesteld aan UV-straling en na vier dagen werd een klein stukje huid weggenomen en onderzocht. De huid die was behandeld met het product met antioxidanten had veel minder oxidatieve schade dan het andere stukje huid. Overigens waren beide stukjes huid er beter aan toe dan een derde stukje dat met geen enkel product was ingesmeerd.

Overigens kan een geoefend persoon met het blote oog het verschil zien tussen een huid die is behandeld met antioxidanten en een huid die daar niet mee behandeld is. De behandelde huid ziet er rustiger, beter gehydrateerd en minder opgeblazen uit – prima resultaten en voor ieder anti-aging product.

Nu is dit maar één onderzoek. Maar we kunnen er rustig van uitgaan dat het toevoegen van antioxidanten met bewezen werkzaamheid, in de juiste hoeveelheden, aan producten die niet irriteren, niet snel bederven en verder alleen goedgekeurde, veilige ingrediënten bevatten in de juiste hoeveelheid hun werk echt wel zullen doen. Verder is het natuurlijk altijd aan te raden om testrapporten van gebruikers te lezen.

De conclusie

Uit dit ene onderzoek – en er zijn er honderden – blijkt ontegenzeggelijk dat antioxidanten inderdaad helpen de huid te beschermen tegen dagelijkse stress zoals UV-straling, milieuvervuiling en slaapgebrek. Antioxidanten zijn niet alleen nuttig, ze zijn zelfs een noodzakelijk hulpmiddel dat er voor zorgt dat we er langer jonger uitzien en ons jonger voelen. Onze manier van leven is tegenwoordig nu eenmaal niet zo vreselijk gezond – met massa’s junkfood, fabrieksvoer, vervuilde lucht, talloze vakanties in zonovergoten landen en een hele hoop stress en drukte. Al die zaken zorgen ervoor dat onze genetische krachten tot het uiterste worden gebruikt, opgerekt en overbelast. Het is daarom wel zo slim om onszelf – en onze genen – een handje te helpen bij hun zware taak en ze dagelijks een portie werkzame, actieve antioxidanten cadeau te doen. En wat heel fijn is: tegenwoordig kunnen we onze dagelijkse portie antioxidanten uit natuurlijke bronnen halen. Smeer dus elke dag wat olie die rijk is aan antioxidanten op je huid en geniet van de verjongende effecten!

Lees ook: