dr Catharina Meijer
Dat hydratatie van de huid iets met water te maken heeft, weet eigenlijk iedereen wel. Maar waar zit dat water dan? En hoe kun je de huid hydrateren (= van water voorzien)? Dat zijn vragen waarover veel wilde verhalen de ronde doen en waarop fabrikanten van cosmetica zelden een eerlijk of compleet antwoord op geven.
Natuurlijke hydratatie
Fibroblasten maken hyaluronzuur aan
De huid is een orgaan dat prima in staat is zichzelf te hydrateren. In de dermis, ook wel lederhuid genoemd, bevinden zich cellen met de naam fibroblast. Deze veelzijdige cellen zijn kleine fabriekjes die van alles doen voor de huid, zoals bijvoorbeeld het maken van collageen- en elastinevezels. Daarnaast maken zij ook een stof aan, op basis van hyaluronzuur, die in staat is om 1000x zijn eigen gewicht in water aan zich te binden. Dit water wordt uit het bloed onttrokken (wat weer aangevuld wordt door water te drinken) en vormt zo een natuurlijke bron van water in de dermis, noodzakelijk voor de hydratatie van de huid.
Bezoek hier de website S-K-I-N van dokter Catharina Meijer
Waarom is natuurlijke hydratatie belangrijk?
De huid heeft veel water nodig
Als de bovenste huidlaag, de epidermis of wel opperhuid, gezond functioneert kan er geen water van buitenaf de huid indringen. En dat is maar goed ook, anders zouden we in bad of buiten in de regen opzwellen tot het welbekende “Michelin-mannetje”. De huid heeft echter wel water nodig. Veel water zelfs! Zo’n 70% van de huid bestaat uit water (net als de rest van ons lichaam).
De huid heeft dit water nodig om (onder andere) de volgende redenen:
Om gezonde cellen te maken. Alle cellen in ons lichaam en dus ook in de huid bestaan voor het grootste deel uit water. Onderaan de opperhuid bevindt zich een laag cellen, die voor voortdurende vernieuwing van de opperhuid zorgt, de zogenaamde basale laag. Deze vernieuwing is letterlijk het continu delen van deze basaalcellen. Hiervoor is dus veel water nodig om gezonde cellen te laten ontstaan!
Als smeermiddel voor de elastinevezels. In de lederhuid bevinden zich (onder andere) de collageen- en elastinevezels. Collageenvezels zorgen voor de stevigheid van de huid (zodat deze niet scheurt als de huid wordt uitgerekt) en elastinevezels, de naam zegt het al, geven de huid elasticiteit, ofwel veerkracht,waardoor de huid na beweging weer terugveert in zijn oorspronkelijke staat. Deze vezels bewegen in de huid continu langs elkaar en om dat soepel te laten verlopen is er een smeermiddel nodig, zoals de olie in een automotor. In de huid is dat… Inderdaad, water.
Om wondgenezing te bespoedigen. En er is nog een belangrijke rol voor water: het is namelijk ook een transportmiddel. Als de huid ergens beschadigd raakt (denk aan bijvoorbeeld een snee, een schaafwond of een brandwond), zal dit zo snel mogelijk gerepareerd moeten worden. De cellen in de omgeving van de wond scheiden signaalstofjes uit, die door het water worden verspreid. Een fibroblast die zo’n signaalstofje tegenkomt “zwemt” vervolgens naar de plaats des onheils, om daar collageen te gaan maken in de vorm van littekenweefsel en zo de schade te repareren. Zonder water zou de fibroblast nooit de SOS ontvangen en zich ook niet naar “ground zero” kunnen verplaatsen.
Er zijn natuurlijk nog veel meer functies, die het water in de huid heeft, maar dit zijn wel enkele hele belangrijke. Zeker als we gaan kijken naar huidklachten die ik vaak hoor en zie bij mijn patiënten.
Wat gebeurt er als de huid niet goed gehydrateerd is?
Huidbarriere verslechterd, de huid wordt gevoeliger
De oorzaak van veelgehoorde klachten over de huid is een slecht gehydrateerde huid. Een gevoelige huid heeft in de meeste gevallen een hele slechte “barrièrefunctie”, wat wil zeggen dat je makkelijker vocht verliest uit de lederhuid dat door verdamping via de opperhuid verdwijnt.
Dehydratatie zorgt voor roodheid, pukkels en andere irritaties
De cellen in de basale laag krijgen niet voldoende water om gezonde, nieuwe cellen te maken, waardoor de opperhuid een onregelmatige structuur krijgt, waardoor water nog makkelijk kan weglekken en verdampen. Hierdoor wordt de huid steeds minder weerbaar tegen allerlei stoffen uit de omgeving waar de huid mee in aanraking komt. En daar reageert de huid dan op met een zogenaamde overgevoeligheidsreactie of allergische reactie. Een slecht gehydrateerde huid wordt dus gevoeliger voor invloeden van buitenaf en reageert met pukkels, roodheid en geïrriteerdheid.
Een droge (en daardoor gevoelige) huid wordt ook vaak geassocieerd met een trekkerig gevoel in de huid. Ook dat is een direct gevolg van een tekort aan water in de lederhuid. Water is immers het smeermiddel waardoor collageen- en elastinevezels soepel kunnen bewegen en langs elkaar glijden. Minder water = meer weerstand, en dat voel je!
Bezoek hier de website S-K-I-N van dokter Catharina Meijer
Ook de vette huid kan gedehydrateerd zijn
Hoewel dit tegenstrijdig lijkt kan een slecht gehydrateerde huid tegelijkertijd vettig in plaats van droog ogen. Dat komt door een ander probleem, namelijk door een verhoogde talgproductie. Talg is een grote vijand van de gezichtshuid, en daar zal ik in een volgende column aandacht aan besteden.
Volumeverlies
Het tekort aan water in zowel de leder- als de opperhuid zorgt ook voor minder volume in de huid, waardoor een slecht gehydrateerde huid vaak erg dun wordt. (Let op: dit is iets heel anders dan het volumeverlies in de huid dat ontstaat door afname van onderhuids vet en samengaat met het verouderingsproces van de huid.)
Hoe ontstaat een droge huid?
Ongeveer 5% van de bevolking heeft een genetisch bepaalde, gevoelige, te droge huid. Alle overige mensen met een droge en/of gevoelige huid hebben dit in de loop der jaren ontwikkeld. Dit zie je heel duidelijk als je kijkt naar kinderen. Deze hebben zelden een droge of gevoelige huid, zowel bij jongens als meisjes. Kijken we echter naar volwassenen, dan geeft ongeveer 85% van de vrouwen aan een (te) droge en gevoelige huid te hebben. Bij mannen ligt dit percentage echter veel lager, zo rond de 7,5%.
Waarom hebben vooral volwassenen een gedehydrateerde huid?
De vraag die dan rijst is natuurlijk: hoe komt dit? Om het antwoord hierop te geven moeten eerst het onderscheid worden gemaakt tussen hydrateren en moisturizen (waar de Nederlandse taal geen goed woord voor heeft).
Het verschil tussen hydrateren en moisturizen
Met moisturizers wordt gedoeld op dag- of nachtcrèmes, die claimen de hydratatie van de huid te bevorderen. Zoals we hebben gezien heeft hydrateren te maken met de hydratatie van de levende huid, ofwel het natuurlijke proces waarbij een gezonde huid zelf zorgt voor het vasthouden van voldoende water.
Moisturizen, letterlijk vertaald “vochtig houden”, heeft daar echter weinig mee te maken. Zoals we hebben gezien houdt een gezonde huid water tegen, zowel van buiten naar binnen als van binnen naar buiten. Dus vocht inbrengen is niet wat een moisturizer doet.
Wat een moisturizer wel doet, is een van de volgende twee dingen:
1. Het brengt een laag water of een vettige laag aan op de huid en/of
2. Het bevat ingrediënten, die vocht aan de huid onttrekken en vasthouden aan de oppervlakte.
In beide gevallen wordt dit vocht opgezogen door de afstervende huidcellen die altijd aan de oppervlakte van de opperhuid zitten (ook wel het stratum corneum genoemd), die daardoor direct opblaast en bijvoorbeeld fijne lijntjes minder zichtbaar maakt. Dit wordt het plump-up effect genoemd. Dit opblazen rekt de huid een beetje uit en fixeert dit, waardoor het trekkerige gevoel direct minder wordt. Het geeft de gebruiker een instant feel-good-gevoel. Maar met echte huidverbetering heeft dit helaas niets te maken.
Plumping effect van crèmes en serums maakt de hoornlaag dikker, droger en doffer
Bijkomend verschijnsel van het plump-up effect is, dat doordat de laag van afstervende en dode huidcellen zich volzuigt met water, de dode huidcellen zich niet op natuurlijke wijze van de huid kunnen losmaken. De opperhuid wordt daardoor dikker en dikker (met dode huidcellen) en toont daardoor steeds matter, doffer en futlozer. Langzaam maar zeker zal daardoor ook de natuurlijke glans van de huid steeds meer verdwijnen..
Het risco van verkeerde signaaloverdracht met de levende cellaag
Bij dagelijks gebruik van moisturizers (de parfumeriën, drogisterij, en tegenwoordig zelfs de apotheken staan er vol mee) gebeurt er echter nog iets dat schadelijk is voor de gezondheid van de huid. De levende cellen, direct onder het dode stratum corneum, voelen het vocht dat aan de buitenkant van de huid middels de moisturizer is aangebracht wel, maar zullen dit niet doorlaten.
Het waterbindingsproces stopt – geen goede zaak
Deze levende huidcellen geven echter wel een signaalstofje af, dat aan de diepere huidlagen laat weten dat er voldoende water is. Zo gauw de fibroblasten, de belangrijkste cellen in de lederhuid, dit signaal ontvangen, stoppen zij onmiddellijk met het aanmaken van de stoffen die water binden (GAGs genoemd). Sterker nog, de fibroblast van een huid die voortdurend aan moisturizers blootgesteld wordt zal bestaande GAGs afbreken, waardoor het water in de lederhuid niet langer is gebonden en wordt afgevoerd via de bloedbaan.
De hoornlaag gehydrateerd, de lederhuid uitgedroogd
Hoe bizar het ook klinkt, het plump-up effect van moisturizers gaat dus gepaard met een uitdrogend effect op de levende huid! Dat werkt door tot het einde van de dag, als het vocht van de moisturizer is verdampt, en je weer het gevoel gaat krijgen dat de huid droog en trekkerig wordt.
En dat is vaak het moment waarop de meeste mensen een moisturizende nachtcrème aanbrengen, zodat de huid voor het gevoel weer meer comfortabel is. Feitelijk doe je dus voor je gevoel iets goeds voor de huid, terwijl je door het gebruik van de moisturizers de levende huidcellen “lui” maakt en de natuurlijke hydratatie steeds slechter wordt.
Is er dan helemaal niks aan een droge huid te doen?
Gelukkig wel, maar om stuctureel de huid gezonder, weerbaarder en beter gehydrateerd te laten worden (en zijn) is moisturizen dus niet het antwoord. Let wel, er zijn naar mijn mening geen of nauwelijks slechte moisturizers op de markt. De fabrikanten ervan weten echt wel wat ze doen. Feit is alleen, dat moisturizen niet het antwoord is op een droge en/of gevoelige huid.
Moisturizen doe je van binnenuit, niet van buitenaf
Als ik mensen zie met een droge of gevoelige huid, adviseer ik altijd producten te gebruiken die juist niet van buitenaf moisturizen, maar die ervoor zorgen dat de huid van binnen uit zichzelf weer kan gaan hydrateren. Ik gebruik hiervoor de producten van ZO Medical en ZO Skin Health, ontwikkeld door Dr. Zein Obagi, dermatoloog.
Waarom Catharina Meijer in Zo Skin Health gelooft
Deze producten bevatten ingrediënten (werkstoffen) die in staat zijn om de fibroblasten in de lederhuid weer te activeren, waardoor de huidcellen weer water gaan opnemen uit de bloedbaan. Erg belangrijk is ook dat deze producten behalve de juiste ingrediënten ook een goede aflevertechniek bevatten, die de werkzame ingrediënten door de huidbarrière heen in de lederhuid kan afleveren. Zonder aflevertechniek blijven alle werkstoffen namelijk grotendeels werkloos in de oppervlakkige laag van de huid (de opperhuid) en zal dit nooit kunnen leiden tot activatie van de fibroblasten.
Zelfs een dag zonder crème!
Daarnaast bevatten de producten hulpstoffen, waardoor de barrièrelaag van de opperhuid weer snel kan verbeteren om zo vochtverlies tegen te gaan en tegelijkertijd de huid ook weer weerbaarder te maken tegen alle invloeden van buitenaf. Door deze aanpak ondervinden mijn cliënten binnen twee weken dat hun huid al minder gevoelig en minder droog wordt. En dat zelfs zonder een moisturizer te gebruiken!
De basis voor een gezonde huid is dan ook dat we de huid moeten helpen om vooral zelf weer aan het werk te gaan! In een volgend artikel zal ik dieper ingaan op deze ingrediënten en de aflevertechnieken van deze producten.
