Een ontgiftingskuur lijkt zo fantastisch. Het ziet er in reclameboodschappen allemaal erg aantrekkelijk uit: stralende modellen die poseren naast een grote stapel groente en frisse komkommers die in ijskoud water liggen te sprankelen. De bijgaande teksten zijn al even wervend; het idee dat je al je calorierijke zonden zomaar kunt wegspoelen is een aanlokkelijk idee voor westerse mensen voor wie alcohol en fastfood een vast onderdeel van het leven zijn.
Darmspoelingen zijn geldklopperij
Mocht je echter op het punt staan om je sapcentrifuge uit de berging te halen of een darmspoeling te boeken: een detox kuur is flauwekul. Je kunt je lijf en je organen niet schoonspoelen met sapjes en darmspoelingen. Detox is geldklopperij. Gezonder worden lukt alleen door je dieet aan te passen en meer te bewegen.
Er zijn twee soort detox: een die werkt en een die niet werkt
“Voor de duidelijkheid: er zijn twee soorten detox”, zegt Edzard Ernst, professor geneeskunde aan de Exeter University. “Een die werkt en een die niet werkt.” De detox die werkt, zo legt hij uit, is de medische behandeling van mensen met een levensbedreigende drugsverslaving. “De andere is een detox die is bedacht door charlatans en ondernemers die een nepbehandeling verkopen, waarmee je zogenaamd je lichaam kunt reinigen van gifstoffen die je zogenaamd zou hebben opgeslagen.”
Als gifstoffen zouden opslaan, ben je binnen no time dood
Als er inderdaad gifstoffen in je lichaam zouden zitten die er niet op de natuurlijke manier uitkomen, dan zou je dood zijn of op zijn minst met spoed opgenomen moeten worden in een ziekenhuis. “Een gezond lichaam heeft nieren, een lever, huid en longen, die allemaal samenwerken om gifstoffen te verwijderen”, zegt hij. “Er is geen enkele manier om iets dat al goed werkt te verbeteren – en zeker niet een van de ontgiftende kuren die nu overal te koop zijn.”
Om welke giftige stoffen gaat het eigenlijk? Dat weet niemand. In 2009 nam een groep Britse wetenschappers contact op met fabrikanten van vijftien verschillende detox producten die worden verkocht in Britse drogisterijen en supermarkten. Het ging om uiteenlopende producten, van smoothies tot shampoos. Niet één fabrikant kon uitleggen wat ontgiften precies betekende en om welke giftige stoffen het ging.
Niemand noemt de ‘giftige’ stoffen bij naam, omdat ze niet bestaan
En toch staan de schappen vol met producten waarop met grote, trotse letters ‘Detox’ staat afgedrukt. Er zijn pillen, smeersels, theezakjes, maskers, badzouten, haarborstels en shampoos. Verder zijn er kuuroorden, massages en yogaprogramma’s – allemaal met de belofte dat ze ontgiften. Je kunt ook een detox-dieet van zeven dagen volgen, waardoor je behoorlijk wat gewicht kwijtraakt, maar dat heeft niks met ontgiften te maken. Je hongert jezelf een week uit en daardoor word je lichter. Da’s alles.
Over darmspoelingen en plakken poep
Over darmspoelingen, in Nederland ooit enthousiast gepromoot door Patty Brard, wordt beweerd dat ze plakken aangekoekte poep uit je darmen spoelen, en zo voorkomen dat die poep gifstoffen terug in je lijf pompt. Echter, geen arts heeft ooit darmen vol aangekoekte poep gezien. Het bestáát eenvoudigweg niet. Je kunt door zo’n darmspoeling echter wel een geperforeerde darm oplopen.
Ook goed om te weten: de darmhuid vernieuwt zich om de paar dagen, en komt gewoon met de ontlasting mee naar buiten.
Fabrikanten maken misbruik van onze zonden
Er bestaan ook zogenaamde detox-pillen, die een stof bevatten waardoor je ontlasting op plastic gaat lijken. Daardoor lijkt het of er samen met je ontlasting allerlei rare stoffen uit je lijf zijn gekomen.
Dan zijn er ook nog pleisters die je op je voeten moet plakken en die op die manier gif uit je lijf zouden halen. BeautyJournaals Rona testte ze al eens uit. Ze worden na een paar uur helemaal bruin. Dat heeft niks met onttrokken gif te maken, er zit een stofje in dat reageert met zweet en daardoor verkleurt. “Het is schandalig”, zegt Ernst. “Mensen worden opgelicht, er wordt misbruik gemaakt van het feit dat we allemaal graag op een simpele manier onze zonden willen wegspoelen. Helaas is zoiets niet mogelijk.”
Ontgiften na een kater?
Ontgiften is zo vaag dat we er amper kritisch over na kunnen denken. Wat natuurlijk ook meespeelt, is dat veel mensen aan ontgiften denken als ze een kater hebben na een zwaar weekend. Maar is ontgiften na te veel alcohol wel gezond? “Ja”, zegt Catherine Collins, een diëtiste in het St. George ziekenhuis. “Het is goed om niet elke dag te drinken. Je blijft je op die manier bewust van hoeveel je drinkt. Maar het idee dat je lever gereinigd moet worden is klinkklare nonsens.”
Wat je lever doet…
De lever breekt alcohol af in twee stappen. Enzymen in de lever zetten de alcohol eerst om in ethanal, een heel giftige stof die de levercellen beschadigt. Ethanal wordt vervolgens vrijwel direct omgezet in water en kooldioxide, dat door je lichaam wordt afgevoerd. Drink je teveel dan kunnen de enzymen het niet aan en hoopt de ethanal zich op in je lever, waardoor de lever beschadigd raakt.
Met mate alcohol drinken kan geen kwaad en heeft zelfs een positief effect. Mensen die nooit alcohol drinken en mensen die te veel alcohol drinken leven korter dan mensen die matig drinken. “We weten dat een beetje alcohol gezond is”, zegt Collins. “Misschien omdat je er door ontspant of omdat de enzymen in de lever aan het werk worden gezet, waardoor ze beter in staat zijn om andere gifstoffen op te ruimen. Daarom wordt ook geadviseerd om matig te drinken en niet om helemaal niet te drinken.”
Broccoli geen superheld
Broccoli, het favoriete superfood van de detox-brigade, ondersteunt de werking van de lever, maar is geen superheld. Net als alle andere koolsoorten bevat broccoli een kleine hoeveelheid cyanide. Door dat kleine beetje gif blijven de enzymen in je lever actief en zijn ze beter in staat alle soorten gif op te ruimen. Collins stelt ook dat superfood niet bestaat (lees ook Monique’s artikel over superfoods). “Veel mensen zijn van mening dat je bepaalde soorten voedsel veel zou moeten eten, maar dat is onzin”, zegt ze. “Wil je gezond ontgiften, dan moet je niet roken, veel bewegen en een gezond, gebalanceerd dieet eten. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het Mediterrane dieet.”
Tip van BeautyJournaal! Let ook op AGE’s in je voedsel.
Sluit je ogen en denk aan een Mediterraan dieet – een rood geruit tafelkleed, met daarop vlees, vis, olijfolie, kaas, salades, volkorenproducten, noten en fruit. Al deze voedselsoorten geven je lichaam alles wat het nodig heeft: vitaminen, proteïnen, onverzadigd vet, vezels, koolhydraten en mineralen. Je lijf en je immuunsysteem varen er wel bij en zo blijf je beschermd tegen ziekten.
Is detox zelfkastijding?
Als gezond leven zo eenvoudig en smakelijk is, waarom blijven we onszelf dan straffen met die rare, niet-werkende detox kuren? De gewoonte is heel oud: de meeste religies kennen een vorm van vasten en reinigen. De wetenschap heeft misschien een eind gemaakt aan zaken als boze geesten, maar we hebben ze vervangen door de gifstoffen uit ons voedsel die we nu massaal willen uitdrijven.
Volgens Susan Marchant-Haycox, een psycholoog uit Londen, heeft het moderne ontgiften echter niet zoveel te maken met oude religieuze gewoonten. “Je moet eerder kijken naar het recente verleden”, zegt ze. “In de jaren zeventig kwamen er ineens overal sportscholen. Mensen gingen meer nadenken over wat ze aten. De huidige detox-rage is daar een logisch gevolg van. Er is veel geld mee te verdienen en daarom wordt het flink gepromoot.”
De rol van marketing en onze hedendaagse informatiemaatschappij
We zien door de bomen het bos niet meer…Peter Ayton, een professor psychologie aan de City University Londen, is het met haar eens. We zijn volgens hem gevoelig voor dit soort zaken omdat we in een wereld leven waarin er te veel informatie is. Daarom gaan we vaak af op de mening van mensen waarvan we denken dat die het allemaal wel weten. “Om een fles shampoo te begrijpen moet je al een afgestudeerd chemicus zijn”, zegt hij. “Daarom geloven we maar dat het werkt. Dat geldt ook voor ontgiften. Het klinkt logisch en dus denken we dat het klopt.”
We nemen beslissingen op basis van aannames
Veel van onze beslissingen als consumenten zijn gebaseerd op een gebrek aan kennis en aannames. We zijn gewoonweg niet goed op de hoogte. “Mensen gaan er van uit dat er voldoende regels en instituten zijn die zorgen dat je niet opgelicht wordt. Door een overvloed aan marketing wordt dat idee alleen maar bevestigd. Als mensen iemand horen praten die in hun ogen een deskundige is, dan denken ze dat ze naar een medisch feit luisteren en geloven ze die persoon.” Ernst is strenger in zijn oordeel. “Er zou tegen opgetreden moeten worden. Iedereen die beweert dat hij of zij een detox-kuur heeft gemaakt, liegt en is een oplichter. De regering moet optreden tegen zulke boeven.”
