Dermatoloog Jonathan Kadouch
Lipoedeem betekent vetzwelling of vetophoping, vooral voorkomend in de armen en benen. Hoewel het bij zeker 10% van de vrouwen voorkomt, wordt de diagnose vaak gemist omdat het beeld niet herkend wordt, vertelt dermatoloog Jonathan Kadouch, werkzaam bij ReSculpt Clinic in Amsterdam. Hij vraagt samen met collega Hajo Bruining aandacht voor erkenning van deze belemmerende en pijnlijke aandoening én voor de behandeling ervan. In dit artikel legt de arts er alles over uit.
Wat is lipoedeem?
De dermatoloog vertelt dat lipoedeem een plaatselijke vetstofwisselingsziekte van de vetcellen is die nagenoeg alléén bij vrouwen voorkomt. ‘Het ontstaat in de loop van tijd, meestal vanaf de puberteit, als een pijnlijke zwelling van het vetweefsel in met name de benen en soms de armen. In de puberteit kun je al de eerste tekenen zien: benen en armen zijn te groot, te zwaar ten opzichte van de romp. Na een zwangerschap of de menopauze kan de aandoening verergeren.
‘ Het wordt ook wel ‘Painful Fat Syndrome’ genoemd (in het Latijn Adipositas Dolorosa). Deze zwelling is zeer moeizaam of niet te verminderen door sport of diëten. Simpel gezegd komt het erop neer dat de vetcellen wél groeien, maar ze verbranden nauwelijks vet waardoor ze niet kleiner worden bij gewichtsverlies.
Lipoedeem aan de achter- en voorkant van het lichaam
Ontstekingsreacties
‘Omdat de vetcellen niet kunnen krimpen ontstaat er een overmatig dikke vetlaag. Dit vet heeft de neiging om allerlei stoffen aan te maken die ontstekingsreacties veroorzaken. Zo raken bloed- en lymfevaatjes beschadigd en worden de zenuwuiteinden geprikkeld. Pijn is het gevolg. Lipoedeem is een aandoening die chronisch is en als er niets aan gedaan wordt, eerder meer, dan minder wordt.
Hoe ontstaat lipoedeem?
Jonathan vertelt dat de precieze oorzaak van lipoedeem is niet bekend. ‘Waarschijnlijk spelen erfelijke factoren en vrouwelijke hormonen een rol. Hier moet meer onderzoek naar komen.’
Lipoedeem aan de achter- en voorkant van het lichaam
Wat verergert lipoedeem?
‘Door aankomen in gewicht en het eten van snelle koolhydraten (met suikers gezoete dranken en voedingsmiddelen) zullen de afwijkende vetcellen zich vullen en lukt het later niet meer om ze (bij afvallen) te verbranden. Zo worden de vetcellen steeds groter en voller.
‘Weinig bewegen vermindert spierkracht en de afvoer van lymfevocht. Hierdoor stapelen slechte stoffen zich op en zullen ze nog meer schade in het weefsel aanrichten.’
‘ Zonder de juiste behandeling van lipoedeem kan het volume van de ledematen en de pijn toenemen en wordt de mobiliteit steeds minder. Sommige vrouwen raken in een negatieve spiraal en ontwikkelen, door de bewegingsbeperkingen, de verslechterende vormen van het figuur en een negatief zelfbeeld, boven op de lipoedeem klachten ook obesitas.
Lipoedeem aan de achter- en voorkant van het lichaam
Hoe weet je dat het om vet gaat, en niet om vocht – lymfoedeem??
‘Vocht zakt altijd naar beneden, tot aan de voetruggen. Ook als je het weefsel indrukt, blijft de deuk of afdruk erin staan en veert het maar langzaam terug. Bij lipoedeem zie je dat er geen ophopingen in handen en voeten zitten, die zijn ‘droog’, zoals dat wel wordt genoemd.
Oneerlijke strijd….
Jonathan Kadouch benadrukt dat het een heel oneerlijke situatie is voor mensen die het overkomt. ‘Mensen die het beeld niet kennen denken vaak ‘je bent gewoon te dik, ga diëten en sporten en dan komt het weer goed’, maar dat is niet zo. Vrouwen kunnen al twintig jaar van alles geprobeerd hebben en niets werkt.
‘Vaak wordt ook gezegd dat ze obesitas hebben terwijl het dan lipoedeem is. Maar de diagnose lipoedeem is nog te weinig bekend onder zorgprofessionals, en daar willen wij verandering in brengen. We organiseren ondermeer symposia voor huisartsen, huidtherapeuten, fysiotherapeuten en diëtisten.
Welke behandelingsmogelijkheden zijn er?
‘Het moet echt een multidisciplinaire aanpak zijn, wat betekent dat het probleem op verschillende niveaus behandeld met worden.
Beweging
‘Beweging onder begeleiding van een fysiotherapeut is heel belangrijk, om de spierkracht op pijl te houden en de doorbloeding en lymfestroom te verbeteren.
Lymfedrainage
Een oedeemtherapeut (huidtherapeut of fysiotherapeut) zal lymfedrainage en compressietherapie toepassen om lymfevocht met ontstekingstoffen te helpen afvoeren, te voorkomen dat je secundair lymfe oedeem krijgt – vochtophopingen dus – en om de pijnklachten te verminderen.
Dieet
De diëtist begeleidt je met een goed voedingsplan om de stofwisseling te ondersteunen en inflammatie te verminderen.
Dermatoloog
De dermatoloog is de aangewezen persoon om de diagnose te stellen, met de juiste verwijzingen (bijvoorbeeld voor oedeemtherapie of diëtist indien nodig) op weg te helpen en eventueel ook een liposuctie te overwegen als er veel bewegingsbelemmering en/of pijnklachten zijn.’
Liposuctie
Het team van ReSculpt Clinic is erg te spreken over de mogelijkheden van liposuctie voor de behandeling van lipoedeem. Uit de 10-tallen jaren internationale ervaring en onderzoek is gebleken dat we het volume en de pijnklachten blijvend kunnen verminderen en iemand de mobiliteit en kwaliteit van leven weer kunnen teruggeven. Dit heet dan ook geen cosmetische, maar een medische liposuctie.
Lichte lipoedeem aan de voor- en achterkant van het lichaam
Uit de negatieve spiraal
‘Sommige lipoedeem patiënten zijn al arbeidsongeschikt verklaard of hebben secundaire obesitas gekregen omdat bewegen steeds moeilijker gaat en dieten geen invloed lijkt te hebben op de omvang van de benen. Door behandeling komen ze uit die negatieve spiraal en komen ze weer in beweging. Dit is goed voor lichaam én geest. Je kan de aandoening echt aanpakken en omturnen naar een life changing event met een hele positieve weerslag.
De rol van de huisarts
‘Maar het allerbelangrijkste is erkenning in het medisch circuit. Binnen de dermatologie, huidtherapie en ook fysiotherapie is de aandoening inmiddels goed bekend, maar andere collega’s denken nog vaak dat er sprake is van obesitas, of een ‘ zware bouw’. Bij de verdenking lipoedeem of twijfels hierover moet doorverwijzen worden voor nader onderzoek, anders wordt het probleem nooit inzichtelijk.
Lipoedeem aan de achter- en voorkant van het lichaam
Zwaardere problemen – nog groter positief effect
‘Het klinkt misschien gek, maar hoe erger de problemen zijn, hoe groter het effect van de behandelingen is. Van die tien procent vrouwen met lipoedeem is maar klein percentage echt belemmerd door pijn en bewegingsbeperking maar zij ondervinden de meeste vooruitgang bij hulp.
