Dit artikel is auteursrechtelijk beschermd. Dit artikel schreef ik in 2021. De actualiteit is nog steeds zeer groot.
Onlangs had ik een boeiend en indringend gesprek met prof. dr. Albert Feilzer, verbonden als materiaaldeskundige aan het tandheelkundig (opleidings)centrum ACTA in Amsterdam over zijn toenemende zorgen over acrylatenallergie.
Onomkeerbare klachten
Kunststoffen gebaseerd op acrylaten worden op grote schaal in de nagelstyling gebruikt (gellak, gelnagels en kunstnagels) en bij de tandarts voor het maken van witte vullingen en kunstgebitten.
Dermatologen internationaal hebben al de noodklok geluid dat er een tsunami aan acrylatenallergie aan zit te komen. En ik begrijp van professor Feilzer dat dit een zorgelijke ontwikkeling is. De ademhalingsproblemen en huidklachten zijn onomkeerbaar. Een allergie voor acrylaten zal nooit meer ongedaan gemaakt kunnen worden. Dit betekent bottom line: nooit meer gelnagels, maar ook nooit meer kronen, of zelfs een gecementeerde kunstknie. Het gaat met name om toenemende gevoeligheid voor 2-hydroxyethylmethacrylaat (HEMA) wat wordt toegepast in hechtlakken (bondings) voor vullingen en kronen, en op nog veel grotere schaal in gel- en kunstnagels.
Stoffen uit de petrochemie
In zijn kantoor op de elfde verdieping met prachtig uitzicht over Amsterdam-Buitenveldert schetst hij eerst een algemener beeld. Een doemscenario voor onze gezondheid dat we te danken hebben aan de opkomst van zeker 20 duizend nieuwe stoffen uit de petrochemie tijdens de grote welvaartsgroei in de jaren ’50. ‘Ons lichaam heeft daar, zoals Darwin dat zo verwoord vanuit zijn evolutietheorie, geen tijd gehad om daar duizenden jaren aan te wennen. We kunnen er ziek door worden,’ aldus Feilzer.
De relatie tussen ziekte en de mond
Hij vervolgt: ‘We zijn omringd met moderne chemische stoffen die vaak ook toxisch of allergeen zijn. Van parfumspuiten in het toilet tot smaakversterkers en nog veel meer. Als hoogleraar tandheelkundige materiaalkunde (hij begon zijn carrière ooit als tandarts, red.) werd ik steeds vaker met vragen van tandartsen geconfronteerd over de relatie van materialen in de mond zoals amalgaam vullingen in relatie tot ziekten.
‘Dit nam toe omdat mensen steeds vaker alternatieve genezers raadpleegden die een focus hadden op wat zich in de mond afspeelt, en de relatie met ziekte. Het heeft ertoe geleid dat er bij ACTA een ‘allergie spreekuur’ ontstond. Hiernaar verwijzen tandartsen en artsen hun patiënten waarbij het vermoeden bestond dat zij klachten hadden die door in de mond aanwezige materialen worden veroorzaakt.
Allergie spreekuur
‘Op het allergie spreekuur komen mensen met een grote variatie van gezondheidsklachten als een droge mond, slijmvliesproblemen, eczeem, vermoeidheid, enzovoort. Gaandeweg hebben we, in samenwerking met het Amsterdam UMC, onze testen steeds meer kunnen verbeteren.
‘Zo merkten wij dat veel patiënten met palladium in kronen veel klachten hadden maar dat de test van de allergoloog onterecht een negatieve uitslag gaf. Gezamenlijk hebben wij nieuwe betere testzouten ontwikkeld. Als kronen stoffen bevatten waarvoor is aangetoond dat men allergisch is verwijderd worden, nemen heel vaak, maar niet altijd, de klachten af.
‘Of het draadje dat je na orthodontie achter je voortanden krijgt, dat vaak 10-12% nikkel bevat en cyclus afhankelijke pukkeltjes in je gezicht kan geven wanneer je allergisch bent voor nikkel. Zodra we die draadjes verwijderden, kwamen die pukkels niet meer terug . Een kroon met nikkel in je mond? Dat kan eczeem aan handen en voeten geven. Een arts kijkt over het algemeen niet in de mond…..
Nooit meer witte vullingen of kronen
‘En zo struin je door,’ vervolgt hij, ‘als een Alice in Wonderland. Je verruimt steeds meer je blik als mensen met problemen komen. Bij kunststof allergie spelen acrylaten de hoofdrol. Als je vroeger allergisch was voor schellak, in gewone nagellak, maakte ik me daar minder druk om. Maar acrylaten in gelnagels is een ander verhaal die heeft namelijk grote gevolgen voor een aantal geneeskundige behandelingen.
‘Als die allergie eenmaal een feit is zul je nooit witte vullingen kunnen hebben, maar ook geen kunstgebit. Zelfs geen gecementeerde knieprothese of een schedeldak implantaat op acrylaatbasis – mocht dat noodzakelijk zijn na een ongeluk. Je moet er toch niet aan denken dat je als jonge vrouw mooie nagels wilt hebben maar dat het eindigt in een situatie waarin vele soorten medische behandelingen geen optie meer zijn?’
Niet helende kloofjes en astma aanvallen
Een acrylaten allergie kan zich lokaal uiten in bloedende kloofjes in de vingers, rode vingers of wangen, eczeemklachten met roodheid, en systemisch in astma-achtige ademhalingsproblemen.
Feilzer benadrukt dat je dit ook kan oplopen bij een tandartsbehandeling, echter is er daar sprake van een micro-blootstelling waarbij de tandarts zo hygiënisch mogelijk werkt en ook gebruik kan maken van rubberen lapje om de tand om blootstelling in het omringende weefsel tegen te gaan. Vanuit een tandheelkundige behandeling allergisch worden voor acrylaten is daarom extreem zeldzaam.
De vloeistof is nog het ergst
Albert Feilzer: ‘Ik maak mij vooral zorgen over de grote hoeveelheden acrylaat die nagelstylistes gebruiken. Ze worden er zelf dagelijks aan blootgesteld, en hun klanten wekelijks tot maandelijks.
‘Het punt is dat er met vloeistof gewerkt wordt die rechtstreeks op de nagel wordt aangebracht en vaak ook de omringende weefsels bereikt. Daarnaast wordt er met aceton gewerkt om de gelnagel te verweken bij de verwijdering. Hierbij komt nog veel ‘restmonomeer’ vrij, dat via de huid een allergie kan veroorzaken.’
Vrouwelijke tandartsen met gelnagels
Feilzer ziet ook professioneel een relatie tussen de tandartsen en de nagelbranche, omdat steeds meer vrouwen tandarts worden, (naar schatting over niet al te lange tijd is al 70% vrouw) en zij ook in grote getale gelnagels dragen. Als een tandarts allergisch voor acrylaten is geworden, is hij/zij feitelijk arbeidsongeschikt geworden. Ga er maar aan staan….
Handschoenen beschermen niet
Om zich nog meer te kunnen verdiepen in het probleem werd Albert Feilzer lid van de besloten Facebookgroep voor ‘nail technicians’ en daar leerde hij dat het niet eenvoudig was om de beroepsgroep kennis bij te brengen over de gezondheidsrisico’s.
‘Ze denken vaak dat wanneer je allergisch bent geworden, dat je dan maar naar ander merk moet overstappen. Echter, er is maar één verstandige oplossing, stoppen met gel- en plaknagels.
‘Ook vond ik de adviezen zorgelijk die ze elkaar gaven. Bijvoorbeeld over het dragen van handschoenen. Dat heeft nauwelijks zin. Ze zijn wel waterdicht maar niet kunststof-dicht. Het materiaal gaat er gewoon doorheen. Bovendien zweten je handen in die handschoenen, waardoor de huid verweekt en de waterlievende kunststof stof nog makkelijk doordringt.’
Uiteindelijk leidt het ertoe, zegt hij, dat je, bij onhygiënisch, onzorgvuldig gebruik, nog sneller allergisch kan worden.
1 op de 1000 tandartsen heeft het
Op mijn vraag hoeveel mensen er nu met een acrylaat allergie rondlopen, moet hij het antwoord schuldig blijven. ‘Ik weet wel dat het regelmatig onder tandartsen voorkomt, en dat zij dan echt moeten stoppen met hun werk. Weg is je carrière. Het gaat bij hen nu, naar mijn schatting, om 1-2 op de 1000. Dat is aardig wat als je weet dat we tienduizend tandartsen hebben in Nederland.
De grootste blootstelling krijgt de klant in de nagelsalon
‘Wij adviseren tandartsen in opleiding nu handschoenen meteen te verwisselen zodra deze met kunststof is besmet. Dat zou ook het dringende advies aan nagelstylisten moeten zijn. Maar de klanten…..die zitten soms in de nagelsalon met hun vingers ingepakt in folie om met aceton de nagelgel te verweken. Voor hen is de blootstelling onvermijdelijk!’
Ooit drie per jaar, nu 1 per week
Albert Feilzer zag vroeger twee tot drie keer per jaar een patiënt met een kunststof allergie en nu is het echt elke week. Ze worden door de tandarts of dermatoloog doorgestuurd omdat ze acute klachten krijgen zodra er een vulling in de mond gemaakt wordt. De helft van deze patiënten draagt of droeg gel- of kunstnagels.
Feiten en fabels
Als ik naar artikelen zoek over acryl allergie en gel- of kunstnagels, valt me op dat een paar adviezen telkens terugkeren: je moet opletten met beschadigde nagelriemen en ervoor zorgen dat de gellak goed uitgehard moet zijn. Feilzer kijkt me hoofdschuddend aan en zegt: ‘Die lak is nooit echt goed uitgehard. Er zitten altijd resten van monomeer in, en dat lekt eruit.’
Gelnagels nog erger dan kunstnagels
Ook de boodschap dat gelnagels ‘gezonder’ zijn dan kunstnagels, berust op feitelijk onjuistheid. ‘Gelnagels zijn nog erger. Hierbij wordt echt een hele dikke laag kunststof gebruikt.’
Symptomen? Onmiddelijk stoppen..
Op mijn vraag of er geen hypo-allergeen materiaal bestaat, antwoordt hij ontkennend. ‘Was het maar waar. Ik sprak eens een directeur van een fabriek in nagellak materialen. Hij vertelde mij dat hij geen eens zijn eigen verpakkingsafdeling meer op kon lopen, zonder dat hij een astma-aanval kreeg. Als je de symptomen hebt, moet je echt onmiddellijk stoppen met het gebruik van deze materialen. Er zit niets anders op.
Na griep ineens allergie….hoe werkt dat?
Is er een trigger voor de manifestatie van deze allergie? Feilzer vertelt me dat het jarenlang goed kan gaan, en dan wordt je immuunsysteem ineens zwaar belast, bijvoorbeeld door een flinke griep en neemt de kans toe dat een blootstelling aan allergene materialen in een echte allergie eindigt.
‘En dat zie ik veel vaker: na een overweldigende of continue prikkeling van het immuunsysteem kunnen allerlei klachten ontstaan die je nog niet eerder had. Of het nu om nikkel in kronen, gelnagels, siliconen borstprothesen gaat of misschien zelfs een Covid-vaccinatie? ….om maar een dwarsstraat te noemen, we weten op dit gebied nog heel erg veel niet en er zal nog veel onderzoek moeten gebeuren om dit goed te grijpen.’
Lees ook:
