Het maakt niet uit wat je huidskleur is of met welk vlekkenprobleem je kampt. Tranexaminezuur is het nieuwe en populaire skin care ingrediënt voor het mild en toch effectief aanpakken van ouderdomsvlekjes, post-inflammatoire hyperpigmentatie en melasma. In dit artikel vertel ik meer over deze relatief nieuwe werkstof in skin care. Wat is het? Wat doet het? En hoe gebruik je het?
Van nieuwkomer tot sterspeler
Vitamine C en hydrochinon zijn lange tijd must-have werkstoffen geweest (en zijn dat nog steeds…) voor het verminderen van hyperpigmentatie. Tranexaminezuur is enorm in opkomst als populair ingrediënt dat pigmentproblemen effectief te lijf gaat. De laatste tijd zien we op de redactie van BeautyJournaal steeds meer productlanceringen of upgrades van bestaande producten, waaraan tranexaminezuur is toegevoegd. Van het SkinCeuticals Discoloration Defense Serum tot de nieuwe formule van ZO Skin Health Brightalive. En wat te denken van het salonmerk Meline, dat tranexaminezuur centraal stelt in de salonbehandelingen en producten voor thuisgebruik?
Geschikt voor de alle huidtypes
In tegenstelling tot andere exfoliërende zuren, zoals melkzuur en glycolzuur, is topisch gebruik (dus op de huid) van tranexaminezuur geschikt voor alle huidtypes én voor gebruik tijdens de zwangerschap. Oraal gebruik (dus in tabletvorm) van tranexaminezuur tijdens de zwangerschap is niet toegestaan.
Tranexaminezuur is minder irriterend dan de meeste andere ingrediënten die pigmentvlekken verminderen. In tegenstelling tot het toch wel controversiële hydrochinon, loop je met tranexaminezuur geen risico op ochronosis, een zeldzame en tegelijkertijd heel vervelende pigmentverstoring.
Tranexaminezuur kent dit risico niet en onderzoek heeft aangetoond dat de doeltreffendheid van tranexaminezuur zelfs hydrochinon evenaart (1). Cosmetisch arts Stephan Marks van Kliniek voor Esthetische Geneeskunde in Amsterdam, die ik eerder al interviewde over hydrochinon, vertelt: “We weten uit studies dat tranexaminezuur net zo effectief kan zijn als 4% hydrochinon. Uiteraard hangt de effectiviteit af van het percentage dat wordt toegepast, de aflevertechniek, het gebruik van andere producten en of een goede SPF wordt toegepast om nieuwe verkleuring tegen te gaan.”
Stephan Marks, cosmetisch arts
Wat is tranexaminezuur eigenlijk?
Tranexaminezuur is een in water oplosbaar synthetisch ingrediënt dat is afgeleid van het aminozuur lysine. Aminozuren zijn de bouwstenen van eiwitten. Traditioneel wordt tranexaminezuur in de geneeskunde toegepast voor de behandeling van overmatig bloedverlies en bij hevige menstruatie. Tranexaminezuur heeft namelijk bloedstollende eigenschappen.
Het belangrijkste effect van tranexaminezuur op de huid is de verbetering van oppervlakkige verkleuringen, die het gevolg zijn van zonneschade. Tranexaminezuur kan ook helpen bij andere soorten verkleuringen en bij andere oorzaken van huidverkleuring dan UV-straling (2). Denk dan aan een zwangerschapsmasker, veroorzaakt door hormonen (6) en veelal verergerd door UV-straling.
Min of meer bij toeval ontdekt
Grappig genoeg is het huidverhelderende effect van tranexaminezuur min of meer bij toeval ontdekt. Ik schreef daar al eerder over, toen ik onder begeleiding van Stephan Marks tranexaminezuur in tabletvorm uitprobeerde voor mijn melasma.
Hoe werkt tranexaminezuur?
Het exacte werkingsmechanisme van tranexaminezuur op pigment is nog onduidelijk. Wel weten we uit onderzoeken dat tranexaminezuur de melaninesynthese kan afremmen door de interactie tussen keratinocyten (huidcellen) en melanocyten (melanine producerende cellen) te blokkeren. Ook vermindert tranexaminezuur de bloedtoevoer rond de pigmentcellen, waardoor deze minder actief zijn. Of anders gezegd: “Tranexaminezuur vermindert de pigmentproductie,” aldus Stephan Marks.
Dieper in de huid voor meer effect
Zoals Stephan Marks eerder aangaf, is de effectiviteit van tranexaminezuur mede afhankelijk van de aflevertechniek. “Daarbij kan je ook denken aan het in de huid brengen van tranexaminezuur. Bijvoorbeeld injecteren met een skin pen, of met behulp van micro-injecties en micro-needling. Je komt dan dieper in de huid dan bij ‘gewoon’ smeren. Uiteindelijk wil je dat de werkstof zo dicht als mogelijk bij of in de lederhuid terechtkomt, waar de pigmentcellen en de bloedvaatjes zich bevinden.”
Een merk dat veel ervaring heeft met het in de huid brengen van tranexaminezuur is Meline. Marije Wever is trainster bij MeLine en legt uit: “Als je tranexaminezuur op de huid aanbrengt, dan wordt een groot deel al afgebroken in de oppervlakkige huidlagen. Wanneer we tranexaminezuur in de huid aanbrengen met needling zien we veel meer effect, vooral op de bloedvaatjes bij de pigmentcellen. Vaatjes helen mooier en zijn minder zichtbaar, vaak al bij de tweede behandeling. Meline kan dus ook ingezet worden om couperose en andere roodheden te verminderen.”
Marije Wever, trainster MeLine
Combineren met andere huidverhelderaars
Om effectief huidverkleuringen te verminderen moeten huidverzorgingsproducten tussen 2% en 5% tranexaminezuur bevatten (4). Je kunt de producten over je gehele gezicht aanbrengen, of gericht op vlekjes en verkleuringen.
Tranexaminezuur gaat heel goed samen met andere huidverhelderende ingrediënten. Het laat zich goed combineren met retinoïden, Vitamine C, kojinezuur en niacinamide (5). Sterker nog… tranexaminezuur vergroot het effect van deze huidverhelderaars en andere huidverbeterende werkstoffen. Marije Wever: “Tranexaminezuur werkt in Meline ook als versterker voor de andere ingrediënten, zoals nonapeptide, arbutin, kojic acid en amandelzuur.”
Hoewel tranexaminezuur op zichzelf dus geschikt is voor alle huidtypes moet je wel alert zijn op het versterkende effect. Marije Wever: “Omdat tranexaminezuur andere ingrediënten sterker maakt, moeten we bij een snel reactieve huid voorzichtig zijn. Ook bij een huid die van zichzelf heel dun is, zijn we er alert op dat we tranexaminezuur niet té diep in de huid aanbrengen met needling.”
Over risico’s gesproken…
Aan oraal gebruik van tranexaminezuur kleven risico’s, zoals een verhoogde kans op trombose. Om die reden kan je tranexaminezuur ook niet altijd slikken. Bij topisch gebruik zijn deze risico’s een stuk kleiner. Marije Wever: “Bij oraal gebruik moet het hele lichaam meewerken en komt tranexaminezuur in verschillende organen terecht. Als we het op de huid aanbrengen zien we dat het alleen lokaal wordt opgenomen. Of anders gezegd: je kunt geen bloeding in een been stelpen door Meline op het gelaat aan te brengen.”
Stephan Marks bevestigt dit en brengt een kleine nuancering aan: “Onder de pigmentcellen bevinden zich bloedvaatjes en tranexaminezuur richt zich deels op deze vaatjes. Het is dus mogelijk dat de werkstof ook in de bloedbaan terechtkomt, zij het in zeer beperkte mate. Als je het vergelijkt met oraal gebruik misschien zelfs wel in verwaarloosbare mate.”
Naar een hoger level
Marije Wever formuleert het gebruik van tranexaminezuur in huidverzorging heel treffend, als je het mij vraagt: “Het is natuurlijk best spannend om een medisch ingrediënt te koppelen aan cosmetica, maar dat maakt ook dat we de huidverzorging in Nederland naar een hoger level kunnen tillen.”
Mijn favorieten met tranexaminezuur
SkinCeuticals Advanced Brightening UV Defense SPF50 Sunscreen
Zonbeschermer en dagcrème in één. Dit product van SkinCeuticals beschermt tegen UVA- en UVB-straling en helpt de zichtbaarheid van huidverkleuring te verminderen door onder andere 1% tranexaminezuur en 2% niacinamide. De lichte en luchtige formule wordt razendsnel door de huid opgenomen en geeft geen vettig zonnebrandwaasje.
Meline Caucasian Skin Day
Dit geconcentreerd, milk-achtige serum is geschikt voor dagelijks gebruik door de lichtere huidtypes (huidtype I-III), in het Engels ‘Caucasian Skin’. Het serum bevat tranexaminezuur, glutathione, kojic acid, kopertripeptiden en melkzuur.
Na het reinigen met Meline Gentle Foam gebruik ik een kleine hoeveelheid van dit serum. Vervolgens breng ik Meline Moist aan. Dit gelachtig product bevat gefragmenteerde hyaluronzuurmoleculen die het vochtgehalte van de huid in balans brengen.
ZO Skin Health Brightalive
De formule van Brightalive is sinds dit jaar nóg effectiever door de toevoeging van tranexaminezuur. Daarnaast tref je in Brightalive niacinamide aan, dat een onregelmatige teint egaliseert en de huidbarrière versterkt. Peptiden versterken het verhelderende effect.
Met deze peptiden is trouwens iets bijzonders aan de hand… doordat ze in minuscule capsules zitten, worden ze niet voortijdig aan de huid afgegeven en afgebroken. Hierdoor zijn ze in staat exact daar in de huid terecht te komen, waar ze hun werk moeten doen, namelijk bij de pigmentcellen.
Geraadpleegde bronnen:
- Dermatology and Therapy, September 2017, pages 417-424
- The Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology, August 2019, pages E73-E74
- BioMed Research International, November 2018, ePublication
- International Journal of Women’s Dermatology, February 2019, pages 30-36
- Journal of Drugs in Dermatology, May 2019, pages 454-459
- Journal of Research in Medical Sciences, August 2014, pages 753-757
- Meline Clinical Studies, 2016-2017
