Mannelijk en toch vrouwelijk, krachtig en tegelijk delicaat… De contrasten die ledergeurnoten in parfums kunnen bewerkstelligen, zijn soms mind blowing. Alsof je neus het even niet meer snapt. Toch tref je deze dierlijke geur al eeuwenlang aan in de wondere wereld van parfums.
Opvallend genoeg zijn lederparfums pas sinds 2001 officieel een olfactorische geurfamilie geworden, zoals ze dat zo mooi noemen. Andere geurfamilies zijn bijvoorbeeld oosterse parfums en aquatische parfums. Lederparfums zijn vaak een tikje apart en hebben hierdoor een kenmerkende geur. In dit artikel vertel ik je er meer over en deel mijn favorieten met je.
De evolutie van lederachtige geurnoten
Zoals ik in de intro van dit artikel al schreef, zijn leder en parfum historisch gezien al eeuwenlang met elkaar verbonden. De oorsprong van deze verbintenis gaat terug tot zo’n 2000 jaar voor Christus. In die tijd werd – voornamelijk in Azië – vers gelooid leder ingewreven met de schors van geurige bomen, zoals de kumquatboom, om het leder te parfumeren.
Deze gewoonte waaide over naar Europa. De Spanjaarden behandelden hun leder met muskus, amber of kamfer, terwijl in Italië leder werd geparfumeerd met een zoete geur van amandel of iris.
Geparfumeerde handschoenen
In de Renaissance werd leder een symbool van luxe. Wie het zich kon veroorloven gaf voor die tijd astronomische bedragen uit aan de mooist gelooide voorwerpen, zoals handschoenen. Eén probleem… wie ooit een leerlooierij heeft bezocht, weet dat vers gelooid leer een indringende geur kan hebben. Catharina de Medici introduceerde daarom de geparfumeerde handschoen. Dit was meteen een groot succes.
De allereerste ‘ledergeur’, voor zover we weten, werd gedragen door Koning George III: Creed’s Royal English Leather. Hij was zo onder de indruk van de geur van zijn geparfumeerde handschoenen dat hij Creed vroeg er een parfum van te maken. En dat ruik je vandaag de dag nog steeds…
lees ook
Gewaxte soldatenlaarzen
Na Azië en Europa brengt de geschiedenis van leder in parfum ons naar Rusland. De Russische cavalerie uit die tijd maakten hun laarzen glanzend en waterdicht met verschillende essences, zoals berk met rokerige, geteerde geuren, en noten van tabak en zoethout.
Het was deze geur van gewaxte soldatenlaarzen die in 1875 parfumhuis Guerlain inspireerde tot Cuir de Russie. Ofwel: Leer uit Rusland. Deze kenmerkende geur, krachtig en dierlijk, deed vele parfumneuzen prikkelen. Zozeer zelfs dat ieder groot parfumhuis uit die tijd snel volgde met zijn eigen versie van Cuir de Russie. Sindsdien zijn er zo’n vijftig composities geweest die dezelfde naam droegen. Lederparfum werd in die periode beschouwd als een mannenparfum. Gabrielle Chanel waagde zich in 1927 voor het eerst aan een meer vrouwelijke variant en vanaf dat moment leken lederparfums here to stay.
Frisse en cleane geuren in de jaren tachtig
Krachtige geurnoten, zoals die van leder, verliezen toch aan populariteit, wanneer mannen én vrouwen in de jaren tachtig van de vorige eeuw op zoek gaan naar meer frisheid. Vooral aquatische geurnoten en “cleane” geuren zijn in die periode erg populair. Davidoff Cool Water en Calvin Klein One zijn bij uitstek voorbeelden van deze rage uit de jaren tachtig.
Zijdezacht en fluweelachtig
End of story voor de lederparfums? Gelukkig niet. Want met de opkomst van de nicheparfums maakt leder een grote comeback, vooral in recente jaren. In tegenstelling tot de traditionele en eeuwenoude lederparfums is het lederparfum 2.0 een stukje discreter. Geen zware geurnoten meer, eerder zijdezacht en fluweelachtig.
Hoe ruikt leer dan? En hoe maak je een lederparfum?
Geurnoten leder kennen veel varianten: van suède met bloemen- en abrikoostinten, tot rokerig, teerachtig of zelfs verbrand. In het beginperiode van de lederparfums – decennia geleden – werden stukjes leder door parfumeurs in Grasse doordrenkt en gelooid met gedroogde boomschors van geurige houtsoorten als berk en jeneverbes. De essence van agar, het hoofdbestanddeel van oud (waar ik al eerder over schreef), kan ook worden gebruikt om leerachtige noten te creëren. Geurnoten als patchoeli, zwarte thee en tabak roepen ook de associatie met een oude bibliotheek of de sensualiteit van een leren jasje op, en worden om die reden regelmatig toegepast in lederparfums.
Parfumeur Andy Tauer, van het Zwitserse nichemerk Tauer Perfumes, denkt niet aan bibliotheken en leren jasjes, maar juist – net als de Russen van weleer – aan het leger. “Mijn eerste associatie is het Zwitserse leger en de tijd die ik daar als soldaat diende. Mijn generatie had het voorrecht te dienen in dikke leren laarzen die gemaakt waren om een Zwitserse invasie van Moskou te doorstaan.
Stevig en zo oncomfortabel als maar zijn kan. Elke avond moesten we onze laarzen poetsen. Ik hield van de geur van mijn leren laarzen. Ruw leer, gemaakt van Zwitserse koeien.”
Synthetische grondstoffen, met een vleugje asperge
Lederachtige geurnoten kunnen ook synthetisch worden gemaakt, bijvoorbeeld door het gebruik van het stofje isobutylquinoline, beter bekend als IBQ.
Deze kunstmatige verbinding, die in een laboratorium wordt gemaakt, wordt door parfumeurs uiterst spaarzaam toegepast. De geur is zeer rauw en zeer krachtig. Een getrainde neus ruikt in IBG ook een vleugje asperge.
Een lederakkoord moet je creëren
Andy Tauer: “Een lederakkoord moet je creëren, als een compositie of een heerlijk geurend gerecht. Berkenteer kan een van de ingrediënten zijn die je toevoegt aan de compositie, voor een rauwe en krachtige geur. Leer als bijsmaak in je compositie brengt juist bloemen naar voren. Bloemen bloeien op de huid als er leer in de basis van een geur zit. Alsof ik felgekleurde bloemen in mijn legerlaarzen steek.”
Maison Margiela Mutiny
Mutiny van Maison Martin Margiela is een oriëntaals bloemige geur voor hem en voor haar. Parfumeur Dominique Ropion ontwikkelde de geur in 2018 als een eerbetoon aan diversiteit. Een ode aan authenticiteit, de durf om jezelf te zijn.
In Mutiny vind je frisse topnoten van sinaasappel en mandarijn, met hartnoten van tuberoos, peer, perzik, oranjebloesem, appel, roze peper en saffraan. Pas in de basis tref je leer aan, samen met vanille, patchouli en agarhout (Oud). Mutiny is het perfecte voorbeeld van de uitspraak van Andy Tauer: “Bloemen bloeien op de huid als er leer in de basis zit.” Ben je een beginnende lederparfumgebruiker, dan is Mutiny écht iets voor jou. Nog niet over the top leer, wel heel fijn en ietwat spannend.
Memo Paris Oriental Leather
Dit zeer rijke en zware lederparfum is een ode aan een van mijn favoriete reisbestemmingen: Oman. Sluit je ogen en denk aan een droomlandschap van roodachtige duinen. De zon is net ondergegaan en de maan neemt de vorm aan van een sikkel. De sterrenhemel verlicht het pad naar Wadi Shab, een weelderig paradijs, barstend van patchoeli. De volgende ochtend onthullen de amber- en ledernoten zich in het volle daglicht van de zinderende woestijnzon, wanneer de wereld weer in beweging komt in de Mutrah Souq, te midden van de wuivende geuren van lavendel, kaneel en benzoë.
Ik ben er dol op… dit soort verhalen ‘vangen’ in een flesje. En laat dat bij Oriental Leather nu ook nog eens ontzettend goed gelukt zijn. Zoals gezegd, een rijk parfum dat heerlijk lang op je huid blijft hangen.
BDK Velvet Tonka
David Benedek, de neus én parfumeur achter BDK, brengt met Velvet Tonka een ode aan zijn favoriete ingrediënt; de tonkaboon. David: “De tonkaboon is vol contrasten. Soms doet hij denken aan vanille met leer, soms aan amandelen, soms zelfs aan chocoladeachtige facetten.”
Velvet Tonka is fris en warm tegelijk. De zwoele tonkaboon is versierd met amandel en rozenblaadjes voor een fluweelzachte toets, en met een vleugje tabak en leer voor een stoer karakter. In de basis ontvouwen zich noten van amyrishout, versterkt met ambroxan en vanille. Voor een ongeëvenaarde fluweelzachtheid en sensualiteit. Net als Memo is dit een rijke geur, maar door de zwoelheid iets toegankelijker voor beginnende lederparfumgebruikers.
Laboratorio Olfattivo Nerosa
Nerosa is kruidige unisex geur van Laboratorio Olfattivo, ontwikkeld door parfumeur David Maruitte. Voor deze krachtige geur liet David zich inspireren door de rozendoorn. Deze donkere roos heeft veel karakter en een zware rozengeur. David wil hiermee de roos uit zijn vrouwelijke context halen en dat is goed gelukt. Ook mijn wederhelft grijpt graag naar dit schitterende parfum.
Nerosa opent met een subtiele saffraannoot, waarna een krachtige, duistere roos tot bloei komt. De roos wordt bijgestaan door diepe noten van oud, amber, sandelhout en leer. Het is een complexe, verrassende en soms zelfs verwarrend olfactorische sensatie, die een intrigerend geurspoor achterlaat waar je ook gaat.
