We have come a long way. Als je vroeger iets aan je darmen mankeerde, werd de oorzaak ook alleen in de darmen gezocht. Darm was darm, de focus was lokaal. Tegenwoordig worden de darmen ook bekeken als andere organen of systemen ziek zijn.
Het zenuwcentrum van gezondheid
Je darmen worden steeds vaker beschouwd als een belangrijk zenuwcentrum van waaruit de lichamelijke gezondheid bekeken wordt. Je darmen hebben een bijzonder microbioom dat nauw betrokken is bij welzijn en ziekte: het is je belangrijkste immuunsysteem. Uit steeds meer review- studies blijkt dat ons immuunsysteem langzaam maar zeker aan het verzwakken is, onze afweer neemt af (Bach et al. 2001, en Larsen, Olaf FA, et al. The Gut Microbiota)
Waar bestaat dat microbioom uit, en hoe werkt dat dan, hoe kun je het zelf ook gezond houden?
Wow, wat leeft er allemaal in je darmen?
Ooit: je had last van obstipatie of diarree en dat betekende dat je darmen een probleem hadden. Dat is nog steeds zo. Maar er wordt nu verder gekeken dan alleen het begrip darm. De hele potpourri aan bacteriën, virussen, gisten en schimmels die erin leven (je darmflora of microbioom) is van invloed: op een gezonde stoelgang en je spijsvertering, maar zelfs op je geestelijke gezondheid.
Bekijk de totale video hier verder: Yakult Interactive Experience: het wordt echt superhandig uitgelegd hoe het werkt met je microbioom en probiotica.
Samenstelling microbioom betrokken bij ziekten
Veranderingen in de samenstelling en functie van het microbioom zijn in verband gebracht met een breed scala aan gezondheidsstoornissen. Variërend van metabole- (diabetes) en auto-immuunziekten, waaronder huidaandoeningen (Libertucci en Young 2019) Zelfs over bepaalde vormen van kanker wordt al voorzichtig gesproken in relatie tot het darm-microbioom.
Alles dat leeft op deze planeet, van mens tot dier tot plant, is een gastheer voor al deze spannende microben. Een wereld op zich, waarin samengewerkt wordt (dan ben je aardig gezond) en/of gevochten wordt (dan ben je aardig ziek). Het is te klein allemaal om te zien, onder de microscoop van de microbioloog komt deze bijna sciencefictionachtige wereld helemaal tot leven.
Grootschalige en langlopende studie in Groningen met poep
Bij het UMCG-universiteitsziekenhuis in Groningen loopt bijvoorbeeld al geruime tijd een supergroot onderzoek waar maar liefst 8200 mensen aan deelnemen. Het heet Lifelines. Het bestaat uit deelnemers van 2756 families en ze hebben allemaal ooit hun poep ingeleverd voor de wetenschap. Het levert een schat aan informatie op.
Kom vooral ook met andere ecosystemen in contact
Men krijgt inmiddels een aardig beeld van waar een gezond darm-microbioom aan moet voldoen. Welke goede en slechte species daarbij een rol spelen. Welke invloed er is bij een groot aantal infectie- en ontstekingsziekten. En, ook heel mooi: men kwam erachter dat niet alleen het microbioom dat je van geboorte hebt van invloed is op je gezondheid, maar dus ook je leefstijl. Je voeding, beweging, ontspanning, slapen.
Maar ook: met welke andere ecosystemen sta je in contact, en is dat voldoende? Denk aan dat van dieren, van mensen om je heen op je werk, in je huishouden, de natuur….. Het wordt ook wel ‘One Health’ of ‘Planetary Health’ genoemd.
We leven steeds verder van onze natuurlijke habitat af
In het verlengde hiervan wordt het ook steeds belangrijker dat we rekening houden met alle ecosystemen die er op deze planeet zijn. Aantasting van de milieus zal ook de gezondheid van de mens raken. Mensen die in industrieel vervuilde gebieden leven, hebben een minder evenwichtig en sterk microbioom. Dat geldt ook voor de mens die volgens Westerse maatstaven leeft ten opzichte van mensen die in de natuur leven – denk hierbij aan tribale stammen.
Kinderen tot 2 jaar bouwen hun microbioom op
Ook voor kinderen tot twee jaar is het belangrijk dat zij in een divers milieu kunnen vertoeven, om het immuunsysteem dat nog opgebouwd moet worden, zo krachtig mogelijk te maken. (Von Mutius et al 2000, Dawson et al, 2021).
Geïsoleerd leven zoals in de lockdowns is slecht voor je microbioom
En ook over de maatregelen rond de Covid pandemie en de ernst waarmee de ziekte kan opvlammen is het al nodige geschreven door wetenschappers. Isolatie door lockdowns verarmt het microbioom en mensen die met ernstige Corona-klachten in het ziekenhuis kwamen, hebben/hadden ook vaak een darm-microbioom dat niet in balans was. (Akiyama et al 2021).
Het is in het belang van je immuunsysteem om met een variatie aan andere ecosystemen in contact te komen. Je immuunsysteem verliest aan veerkracht als dat niet of minder gebeurt. Kun je ook testen of je darm-microbioom in orde is?
Hoe weet ik of mijn microbioom gezond is?
Dat is nog niet zo eenvoudig, ondanks de vele testen die al beschikbaar zijn. Echt ziekmakende bacteriën worden wel gevonden zoals bij diarree. De samenstelling van je microbioom is heel erg persoonlijk, vergelijk het maar met een vingerafdruk. Wetenschappers buigen zich echt wel over wat een gezonde darm-microbiota is, maar het is de voorspelling dat er nooit 1 vaste formule zal komen.
Je microbioom net zo persoonlijk als je vingerafdruk
Dat hoeft ook niet, want die one-size-fits-all methode die nu nog in de reguliere geneeskunde gangbaar is, wordt ook stapje voor stapje verlaten. Het wordt steeds meer maatwerk, omdat elk mens op velerlei wijze uniek is. Men noemt dat ‘personalized medicine’. Wellicht worden er wel duidelijker grenzen afgebakend om te duiden wat een gezonde samenstelling is en wat niet.
Voor sommige generieke klachten, waarbij een bacteriële infectie de hoofdrol heeft, blijft de behandeling hetzelfde. Daarvoor heb je dan antibiotica, waarmee je spreekwoordelijke gaten in je microbioom slaat en een heel breed spectrum aan bacteriën dood. Goede en slechte. Gelukkig herstellen vooral de goede bacteriën zich snel weer.
De meest gebruikte bacteriestammen
Ook voor darmgezondheid wordt eigenlijk nog steeds een one-size-fits-all methode toegepast. Hiervoor worden stammen van probiotica gebruikt. Levende micro-organismen, bacteriën, die helpen het darmmilieu gezond te houden.
Het meest bekend zijn stammen van melkzuurbacteriën. Ze zijn het meest onderzocht, en komen ook in grote getalen in het lichaam voor: Lactobacillus. Niet alleen in de darmen, ook in de vagina van een vrouw, en bij de natuurlijke, vaginale geboorte krijgt het kind er heel veel mee.
Wat je zelf kan doen om je microbioom gezond te houden
Best veel eigenlijk. Dat begint al met voeding. Vezels en gefermenteerde voeding bevat stoffen die de microbiota in je darmen nodig heeft. Vezels dienen als voeding voor de micro-organismen en gefermenteerde producten zoals yoghurt, speciale probiotica drankjes, gefermenteerde groenten en soja producten. Maar ook niet te vergeten peulvruchten zoals bonen en linzensoorten. Witlof, noten, zaden…allemaal goed! Eet vooral vers, geen bewerkte voeding en additieven.
Aanvullen met probiotica
Let er bij speciale probiotische drankjes op dat er daadwerkelijk op staat welke stammen gebruikt worden en in welke hoeveelheden. Er zijn drankjes met een goede en bewezen onderbouwing te vinden. Het kan ook nuttig zijn om deze drankjes af te wisselen met elkaar omdat ze verschillende stammen bevatten.
Regelmaat erin houden
Gebruik dit soort probiotische toevoegingen aan je voedingspatroon wel dagelijks. Je scheidt de probiotica ook weer uit. Je wilt een goede opbouw ervan hebben. Begin ook tijdig ermee in je leven. Niet pas op je zeventigste. Hoe eerder je begint, hoe meer profijt je microbioom ervan zal hebben.
Ga de natuur in
En verder! Bewegen, voldoende slapen per nacht (7 uur), en lekker in de natuur zijn. Microbiota uit de natuur zijn heel gezond voor jouw eigen microbioom. Ga lekker tuinieren, bosbaden (…). Aai dieren, knuffel met mensen, bezoek een boerderij.
Wat kun je zelf uitzoeken bij problemen
Je kunt eens beginnen zelf een dagboekje bij te houden als je darmklachten hebt. Obstipatie, diarree? Wat heb je gegeten? Slik je medicijnen die je darmflora beïnvloeden (dat kan namelijk heel goed). Als je probiotica gaat gebruiken, doe dat minstens een maand en noteer wat je daarvan merkt. Bezoek bij aanhoudende klachten een maag-darm-leverarts en/of een diëtist.
Probiotica als een vangrail
Ik hoorde eens een immunoloog een mooie uitspraak doen: ‘Gebruik probiotica als een soort vangrail, ter bescherming. Als je een keer pech krijgt, helpt je microbioom je weer ter been en je te behoeden voor ernstiger schade.’
Wees je ervan bewust dat wij op deze planeet gastheer zijn voor de biotoop aan micro-organismen. We hebben ook ongeveer het zelfde aantal bacteriën, virussen, schimmels en gisten bij ons, als we überhaupt aan lichaamscellen hebben. Het is geen wonder dat de microflora verband houdt met alle fysiologische en pathofysiologische processen in ons lichaam.
Veel onderzoek
De werking van probiotica is subtiel, maar aantoonbaar inmiddels. Zowel farma als de voedingsindustrie doet veel onderzoek ernaar en wie weet is er binnen afzienbare tijd een next generation met krachtige ‘little helpers’.
Het recente onderzoek van Erasmus MC wetenschappers naar de abstractie van een virus uit apenpoep is veel belovend bij behandeling van bepaalde kankers. Het laat maar zien….. We staan aan de vooravond van super interessante doorbraken.
Help jezelf, jij bent de natuur en je beschikt over een prachtig systeem dat zichzelf gezond kan houden. Je hoeft het alleen maar te ondersteunen!
Dit artikel is mede tot stand gekomen in samenwerking met Yakult.
Lees ook:
- Leer alles over biohacking, voor een gezonde huid, en een gezond leven
- Monique gaat anders eten met een gezond darmmicrobioom en een stabiele bloedsuikerspiegel indachtig
- Hoe beweging de samenstelling van je microbioom verbetert
- Trevor Steyn is een van de grondleggers van skincare voor het microbioom van je huid. Een interview.
- Hebben hersenen een eigen microbioom?
- De invloed van specerijen op je microbioom
