Mensen met atopisch eczeem zijn vaak veel met voeding bezig omdat ze het gevoel hebben dat bepaalde voedingsmiddelen het eczeem verergert. Arts-onderzoeker Florentine de Boer deed er onderzoek naar en kwam tot de opmerkelijke conclusie dat er juist voedingstekorten kunnen ontstaan. Er komt een trial voor een immuunversterkend dieet.
Bang voor voeding
De Boer (29) studeerde Geneeskunde aan de Universiteit van Amsterdam en is nu bezig met haar masteropleiding op de Dermatologie afdeling van het AMC. “We hebben dit onderzoek gedaan omdat we het vermoeden hadden dat mensen met atopisch eczeem vaak heel andere voedingskeuzes maken omdat ze van mening zijn dat voeding invloed heeft op hun eczeem”, legt De Boer uit. “En we hebben met dit onderzoek laten zien dat dat mensen met atopisch eczeem inderdaad vaak anders eten omdat ze het gevoel hebben dat voeding een directe link heeft met hun eczeem.”
Een directe link
Het onderzoek vond plaats vanuit de afdeling dermatologie van het AMC, in samenwerking met de Vereniging voor Mensen met Constitutioneel Eczeem (VMCE) en Wageningen University & Research (WUR). Deelnemers waren mensen met atopisch eczeem en een controlegroep zonder atopisch eczeem. Deelnemers vulden een vragenlijst in waarin zij aangaven wat ze de afgelopen vier weken hadden gegeten en gedronken. “In die vragenlijst komt gedetailleerd aan bod hoe mensen eten. De vragenlijst is gemaakt door de WUR, en wordt regelmatig toegepast in onderzoeken naar voeding.
Het is een gevoel waarop je die keuze baseert
“De reden dat we deze studie hebben opgezet is dat we vermoedden dat mensen met atopisch eczeem andere dieetkeuzes maken omdat ze van mening zijn dat die keuzes invloed hebben op hun eczeem”, aldus De Boer. “De resultaten van dit onderzoek laten zien dat dat ook zo is: mensen met atopisch eczeem eten vaak anders, en hebben regelmatig het gevoel dat voeding een directe link heeft met het eczeem.”
Tweederde van de mensen is met hun dieet bezig
De Boer en haar team onderzochten niet of het al dan niet eten van bepaalde voeding daadwerkelijk invloed heeft op de ernst van eczeem. Ze onderzochten hoezeer patiënten bezig zijn met voeding omdat ze dénken dat voeding van invloed is op de ernst van hun eczeem. En dat blijkt bij veel mensen zo te zijn: “Twee derde van de mensen met atopisch eczeem gaf in het onderzoek aan dat ze denken dat voeding een rol speelt bij de ernst van hun atopisch eczeem.”
Koemelk, noten en schaaldieren
Een aantal voedingsgroepen worden vaak genoemd: “Koemelk en producten die daar van zijn gemaakt werden heel vaak genoemd als iets wat mensen vaak vermijden”, legt De Boer uit. Daarnaast noemden de deelnemers onder andere noten,granen,pinda’s, vis en schaaldieren als producten waarvan ze het gevoel hebben dat het eten daarvan het eczeem verergert. Uit het onderzoek bleek tevens dat de deelnemers over de hele linie minder aten, zo zegt De Boer: “We zagen dat mensen met eczeem een lagere inname hadden van alle grote groepen, eiwitten, koolhydraten, vetten maar ook calorieën in het algemeen.”
Lagere inname eiwitten, vetten en koolhydraten
Het is iets waar volgens De Boer artsen aandacht aan zouden moeten besteden tijdens hun spreekuren: “Het moet bespreekbaar gemaakt worden omdat we met dit onderzoek laten zien dat voeding en de keuzes daarin spelen bij mensen met atopisch eczeem. Het is belangrijk om patiënten te begeleiden om mogelijke tekorten aan voedingsmiddelen of (onnodig) rigide eetpatronen te vermijden.
Meer aandacht voor leefstijl zeer zinvol
De Boer denkt dat het zeker nuttig kan zijn om de invloed van voeding en leefstijl op eczeem verder te onderzoeken maar is zich ervan bewust dat het complex is. De precieze ‘triggers’ voor eczeem zijn moeilijk te onderzoeken, omdat er vaak meer dan één factor verantwoordelijk is voor het ontstaan van eczeem. Ook is voeding binnen de geneeskunde jarenlang nauwelijks een onderwerp geweest tijdens de opleiding.
Waarom de arts met je mee moet denken erover
“Veel artsen moeten wellicht wennen aan het idee van het belang van voeding en leefstijl binnen de reguliere geneeskunde, en gebrek aan tijd in de spreekkamer helpt dan ook niet mee.
”De reguliere zorg zal uiteindelijk ook wel meer aandacht moeten gaan schenken aan de eventuele invloed van voeding en leefstijl, zo vermoedt De Boer: “Patiënten gaan door alle informatie die ze tot hun beschikking hebben steeds vaker alternatieve geneeswijzen opzoeken. Als arts ontkom je er bijna niet meer aan om dat aspect mee te nemen in jouw behandelstrategie. De patiënt is er zo mee bezig, of het nu klopt of niet. En als het iemand zo enorm bezighoudt dan is het iets waar je wat mee moet.”
De rol van de patiëntenvereniging
Ook patiëntenverenigingen kunnen hier volgens De Boer een belangrijke rol in spelen: “De patiëntenvereniging heeft veel bijgedragen aan dit onderzoek. Het uiteindelijke artikel heb ik samen met Bernd Arents, een ervaringsdeskundige van de patiëntenvereniging geschreven. De patiëntenvereniging heeft een Facebookgroep waarin heel veel patiënten zitten. Er wordt heel veel over voeding en leefstijl gepraat en er worden allerlei tips gedeeld. Mensen steunen elkaar mentaal en voelen zich gehoord.
Deze inzichtsstudie is pas het begin
De Boer denkt dat deze studie slechts een begin is van verder onderzoek naar de invloed van voeding en leefstijl op atopisch eczeem. Eén onderzoek gaat binnenkort al van start: “Een onderzoek dat we met een aantal ziekenhuizen doen. We gaan mensen met atopisch eczeem een aantal maanden bewezen immuun-ondersteunende voeding voorschrijven. We schrijven een dieet voor in plaats van pillen. Denk hierbij aan bijvoorbeeld een aantal gefermenteerde voedingsmiddelen en verder zoveel mogelijk onbewerkte voeding.”
Nieuw onderzoek met een juist immuunversterkend dieet
“We zullen een aantal metingen doen waarbij we op verschillende momenten kijken naar de ernst van het eczeem, maar ook naar de kwaliteit van leven. We hopen te kunnen laten zien dat voeding een ondersteuning kan zijn naast medicatie. Wellicht kan bepaalde medicatie zelfs door de juiste voeding zelfs worden afgebouwd. Wie weet, we zullen het zien.”
