Het aantal gevallen van melanoom, een agressieve vorm van huidkanker, neemt nog steeds toe. In tegenstelling tot wat men vroeger dacht, vergroot overmatige blootstelling aan UV-straling wel het risico op het krijgen van een melanoom. Sommig onderzoek lijkt er op te wijzen dat ook ernstig overgewicht en het al dan niet eten van bepaalde voedingsstoffen van invloed zijn, maar is dat echt zo?
Rossig haar en zonaanbidders opgelet
Melanoom komt veel voor in Australië, Nieuw-Zeeland en Noord-Amerika, maar ook in Europa neemt het aantal gevallen rap toe. Heb je rossig haar, een lichte huid, of ben je een fervent zonaanbidder? Wees alert. Gelukkig wordt melanoom vaak in een vroeg stadium ontdekt en zijn de behandelmethoden steeds beter geworden, waardoor de ziekte vaak goed te managen is.
Is er een beschermende rol voor voeding weggelegd?
Er lijkt ook steeds meer bewijs te zijn dat voeding een rol speelt in het voorkomen en behandelen van melanoom. Een aantal wetenschappers van de Universiteit van Turijn bestudeerden de verschillende onderzoeken naar die samenhang tussen voeding en melanoom en bekeken of voeding daadwerkelijk kan helpen bij het voorkomen en behandelen van melanoom.
Rol van obesitas niet sluitend voor melanoom
Allereerst de invloed van ernstig overgewicht op het ontstaan en verloop van melanoom. Alhoewel er vaak wordt beweerd dat ernstig overgewicht de kans op kanker in het algemeen vergroot is daar bij melanoom geen sluitend bewijs van gevonden. Integendeel, het lijkt er op dat vrouwen met veel overgewicht wat minder vaak melanoom ontwikkelen maar dat kan komen omdat obese vrouwen hun lichaam liever bedekt houden en dus minder vaak zonnebaden.
Uit sommige onderzoeken blijkt dat obese mannen met melanoom iets beter reageren op sommige behandelmethodes maar andere onderzoeken zien dat verband weerniet. Er valt dus (nog) niet zoveel te zeggen over het verband tussen ernstig overgewicht en melanoom.
Goede voeding is ontstekingsremmend
Dan de hoofdmoot van het onderzoek: heeft voeding invloed op het ontstaan en de behandeling van melanoom? Voeding speelt een bewezen grote rol in het gezond houden van het lichaam aangezien goede voeding ontstekingsremmend is, het immuunsysteem verbetert en schade door vrije radicalen voorkomt.
Plantendieet, suikerloos, onbewerkt
We hebben het dan over vooral plantaardig, natuurlijk, onbewerkt, vezelrijk voedsel, beperkt zout en dierlijke proteïnen en zo weinig mogelijk extreem bewerkt voedsel en lege calorieën zoals suiker of alcohol. Een gezond dieet kan, zo wijzen steeds meer onderzoeken uit, helpen om het lichaam beschermen tegen veel ziekten, waaronder kanker en dus ook melanoom. Maar welke voedingsmiddelen en welk dieet is het meest effectief?
Het Mediterraan dieet, of….?
Het bekende, veelgeroemde mediterrane dieet bestaat uit veel plantaardig voedsel, zoals groente, peulvruchten, fruit, granen en olijfolie, aangevuld met een beetje vis, vlees en zuivel. Bij de maaltijden wordt matig wijn gedronken. Van dit dieet is al lang bekend en bewezen dat het zeer gezond is en het lichaam beschermd tegen tal van ziekten, waaronder kanker. Er is echter geen sluitend wetenschappelijk bewijs dat het ontstaan van melanoom tegengaat of het verloop van de ziekte kan beïnvloeden.
Het DASH dieet?
Hetzelfde geldt voor het DASH-dieet, een dieet dat ooit werd ontworpen om hoge bloeddruk tegen te gaan en dat bestaat uit veel onbewerkte granen, groente, fruit en vetarme zuivel. Het dieet beschermt tegen het ontstaan van darmkanker maar heeft geen bewezen effect op het ontstaan van melanoom. Alleen bij vrouwen onder de vijftig is enig, maar niet veel, positief effect ontdekt.
Tegenstrijdige bevindingen….
Er is veel onderzoek gedaan naar het effect van verschillende voedingsmiddelen op het ontstaan van melanoom. Onderzoeken naar de invloed van het consumeren van groente en fruit leken in eerste instantie veelbelovend omdat ze leken aan te tonen dat een dieet met veel groente en fruit het risico op melanoom verminderde. Latere grote onderzoeken vonden hier helaas geen sluitend wetenschappelijk bewijs voor. Wel kon worden bewezen dat de consumptie van peulvruchten, uien, knoflook en olijfolie enigszins beschermt tegen het ontstaan van melanoom.
Ontbijtgranen, chocolade en kool blijken de kans op melanoom dan weer iets te vergroten. Ook rood en bewerkt vlees, zoetigheid, witte wijn, paddenstoelen en kaas lijken invloed te hebben op het ontstaan van melanoom, positief én negatief. Zo bevat rood vlees stoffen die de kans op het ontstaan van melanoom vergroten maar ook stoffen die het ontstaan van melanoom tegengaan.
Vergeet die drank, al helemaal na de menopauze
Mensen die veel alcohol drinken hebben volgens sommige onderzoeken tot wel 20% meer kans op het ontwikkelen van melanoom dan mensen die niet of slechts incidenteel alcohol drinken. Voor vrouwen die de menopauze achter de rug hebben lijkt het drinken van alcohol nog riskanter. Het type drank is volgens een aantal studies ook van invloed: zo is witte wijn riskanter van rode wijn, waarschijnlijk omdat rode wijn nog wat antioxidanten bevat.
Koffie misschien?
Het dagelijks drinken van koffie en/of thee lijkt daarentegen iets te beschermen tegen melanoom, alhoewel er geen sluitend bewijs is dat koffie en thee tot een werkelijk significante afname van het aantal melanoomgevallen zou leiden. Ook de consumptie van onverzadigde vetzuren, zoals die zijn te vinden in plantaardige olie en vette vis, zorgt, alhoewel ze de algemene gezondheid ten goede komen, niet voor bescherming tegen melanoom.
Vitamine C dan?
Citrusfruit bevat veel vitamine C. Een groot onderzoek onder meer dan 100.000 vrouwen leek aan te tonen dat, alhoewel vitamine C de vorming van melanoom tegengaat, de consumptie van citrusfruit de kans op melanoom juist deed toenemen. Verder onderzoek vond hier echter geen bewijs voor.
Ook vitamine D heeft geen bewezen effect op het ontstaan van melanoom. Wel lijkt vitamine D een gering effect te hebben op het verloopt en behandeling van de ziekte. Er is echter (nog) niets bekend over een juiste dosering. Naar het effect van vitamine A op het ontstaan van melanoom is te weinig onderzoek gedaan. Retinol, een bepaalde vorm van vitamine A, lijkt het ontstaan van melanoom iets tegen te gaan, maar om dit met zekerheid te kunnen stellen is meer onderzoek nodig.
Vitamine B3 – gaan we daar meer van horen?
Er is aardig wat onderzoek gedaan om te kijken of vitamine E beschermt tegen melanoom maar tot nu toe is daar helaas geen bewijs van gevonden. Ook naar de vitamine B groep is veel onderzoek gedaan, vooral omdat deze een belangrijke rol speelt in de groei en het herstel van cellen. Ook lijkt vitamine B de kans op long- borst- en alvleesklierkanker iets te verminderen. Van een effect op het ontstaan van melanoom is tot nu toe echter geen bewijs gevonden. Een recent onderzoek lijkt er op te wijzen dat niacine (vitamine B3) het risico op melanoom bij mannen iets verminderd maar meer onderzoek is nodig.
Gember en kurkuma
Kurkuma, de wortel van een plant uit de gemerfamilie, is gezond: het is antibacterieel, ontstekingsremmend, pakt vrije radicalen aan en heeft nog een hoop andere fijne eigenschappen. Uit laboratoriumonderzoek blijkt dat curcumine, de werkzame stof uit kurkuma, de groei van menselijke melanoomcellen remt en ze gevoeliger maakt voor chemotherapie, waardoor ze beter te behandelen zijn. Veelbelovend, maar er zitten nog heel wat haken en ogen aan.
Curcumine bevat ook potentieel kankerverwekkende componenten en kan de werking van medicijnen negatief beïnvloeden. Als je bijvoorbeeld Tamoxifen slikt na borstkanker, mag je absoluut geen kurkuma.
Familielid gember lijkt ook kanker remmende eigenschappen te hebben maar ook hier is nog veel meer onderzoek nodig. Hetzelfde geldt voor lingzhi, een zwam die veel wordt gebruikt in de traditionele oosterse geneeskunde.
Het klinkt flauw: maar jezelf beschermen werkt het beste
Er is dus veel onderzoek gedaan naar de invloed van voeding en verschillende voedingsmiddelen op het ontstaan en verloop van melanoom. En alhoewel de bevindingen van een aantal onderzoeken hoopgevend is en uitnodigen tot verdere studie, is er tot nu toe geen sluitend bewijs gevonden dat voeding van invloed is op melanoom.
Er zijn dus helaas geen diëten of voedingstips die melanomen kunnen voorkomen of de kans er op te verminderen. Natuurlijk, voor je gezondheid is het sowieso goed om veel groente, fruit, noten en volkorengranen te eten, aangevuld met kleine porties vis, vlees en zuivel, en suiker, alcohol en bewerkte producten zoveel mogelijk te vermijden.
Daarnaast is het goed om je gewicht zoveel mogelijk stabiel te houden. Maar dat alles zal niet specifiek het ontstaan van melanoom tegengaan. Wat wel helpt is jezelf beschermen tegen UV-straling: gebruik een factor, draag luchtige kleding, zoek de schaduw op en draag eventueel een hoed.
Tot slot vermelden we graag dat wetenschap niet statisch is. Als iets (nog) niet bewezen is, wil dat niet zeggen dat het niet kan werken. Alleen heeft de wetenschap dan nog niet de juiste marker of route gevonden om het te bewijzen.
