In september 2023 uitte de Amerikaanse plastisch chirurg Spero Theodorou zijn zorgen over de verstoppping van lymfebanen in het gezicht door fillermateriaal. Hij had een test gedaan met een gekleurde vloeistof en zag dat die een week later nog op dezelfde plek zat, en dus niet afgevoerd was door de lymfe.
Immuniteitsklachten
Het lymfesysteem voert afvalstoffen af. De plastisch chirurg is bezorgd dat als dit mechanisme verstoord raakt, het kan leiden tot immuniteitsklachten. Dit kan in theorie betekenen dat het lichaam minder goed wordt in het opsporen bestrijden van infecties, maar ook van cellen die ontsporen. Ik sprak erover met cosmetisch arts KNMG Aarent Brand Kanters, tevens wetenschapper en bestuurslid van de Nederlandse Vereniging voor Cosmetische Geneeskunde.
Eerst even de beweringen en feiten op een rij:
- De Amerikaanse plastisch chirurg Spero Theodorou zegt bewijs te hebben dat alle mensen die filler in het gezicht hebben tot op zekere hoogte blokkades van het lymfatisch systeem in dat gebied hebben. Ook als er geen zwelling of bulten zijn.
- Om zijn vermoedens te staven met bewijs heeft hij, met een zogeheten SPY camera het lymfatisch systeem in het gezicht van 50 vrouwen die fillers, gekeken. Er werd een speciale gekleurde vloeistof in hun gezichten ingebracht, de camera kon precies zien waar het zat. Er zou blijken dat de vloeistof na een week nog onder de ogen en op de jukbeenderen zat, terwijl de vloeistof snel opgeruimd zou moeten kunnen worden normaliter.
- Hoewel je hyaluronzuurfillers met hyaluronidase kan oplossen, blijft er altijd wat achter.
- Bij alles wat lichaamsvreemd wordt ingebracht komen T-cellen in actie om het lichaamsweefsel weer veilig te stellen. Theodorou is bezorgd dat een grote hoeveelheid T-cellen ter plaatse kan leiden tot ongebreidelde ontstekingsreacties die, soms pas vele jaren later, tot uiting gaan komen en ziekmakend zijn.
- Tot de heden is zijn studie nog niet in de officiële wetenschappelijke vakbladen gepubliceerd.
Lees hier nog een krantenartikel uit Ierland naar aanleiding van Theodorou’s uitspraken in de media.
Wat vindt cosmetisch arts Aarent Brand Kanters van de situatie?
Cosmetisch arts KNMG Aarent Brand Kanters geeft aan dat hij ook zeer geïnteresseerd is in zijn onderzoeksuitkomsten. ‘Ik wacht met grote belangstelling, maar ik heb nog niets gezien. De zorg die hij uitspreekt is door de decennia heen al vaker geuit, en het is goed dat we kritisch blijven, het is tot nu toe echter niet aangetoond.
‘Farmaceuten houden market surveillance studies zoals we dat noemen, waarin alle data wordt opgenomen over bijwerkingen van fillermaterialen. Dit vraagt de Europese wetgeving ook. Dergelijke zorgen worden ook bij de ontwikkeling van middelen meegenomen en binnen het tijdsbestek van ontwikkeling ook onderzocht. Je kan niets uitbrengen als er geen veiligheidsregistratie is.
lees ook
Klachtenregistratie
‘Maar goed, op de echt lange termijn ga je pas goed zien hoe een middel zich gedraagt, als er meldingen van bijwerkingen binnendruppelen. Dit moet verplicht geregistreerd worden in het kader van post-market surveillance.
‘In de regel horen we als artsen weinig over bijwerkingen, tenzij het echt om hele grote gezondheidsissues gaat waarop ook maatregelen genomen moeten worden. Het gaat dan om lange termijnreacties als allergieën, maar ook kanker. Bio-Alcamid is een voorbeeld: op de lange termijn gaf het middel laaggradige ontstekingsreacties, waardoor er een groter risico op complicaties was, zoals infecties en granulomen.
Enkele studies
‘Er zijn wel studies te vinden over de effecten van fillers op het lymfesysteem in het gezicht, echter zijn er nog geen studies die aantonen wat deze plastisch chirurg nu wel wil aantonen. Wij wachten dus met grote belangstelling op zijn onderzoek.
Aarent Brand Kanters benadrukt in zijn gesprek met mij dat het methodisch gezien een absoluut interessante aanpak is die de chirurg volgde. Echter blijft het gissen naar hetgeen hij gevonden heeft. Brand Kanters is van mening dat hij daarom nu ook geen uitspraak erover kan doen. ‘Ik denk wél dat het van belang is een gewalificeerde arts met een goede techniek en kennis over anatomie te zoeken, zoals een Cosmetisch arts KNMG.
Partikels worden in principe afgebroken….
Hij benadrukt dat als die fillerpartikels inderdaad vast komen te zitten in een lymfevat, dat dit een nieuw inzicht is. ‘De partikels worden in principe altijd tot kleinere deeltjes afgebroken en afgevoerd, zowel door de lymfe als ook door andere cellen. We weten bijvoorbeeld dat het filler oplosmiddel hyaluronidase het materiaal echt afbreekt, en ook dat lymfedrainage wat partikels afvoert. Het afbreken van een gecrosslinked hyaluronzuur kost tijd. Het is de vraag of ook na langere tijd deze gevonden blokkade nog bestaat.’
Het lymfenetwerkje is heel fijnmazig en ligt vlak onder de huid. Met een beetje boerenverstand kun je je toch voorstellen dat het makkelijk beschadigd raakt?
Aarent Brand Kanters: ‘Dat is ook meteen het lastige van boerenverstand. Het is makkelijk aan te nemen, maar zie het maar eens te bewijzen. En dus weet je niet of het klopt. Dat is hoe wetenschap werkt. Als de chirurg het probleem inderdaad kan aantonen, dan is het zaak om heel snel veel meer onderzoek te gaan doen.
lees ook
Zou het ook kunnen dit probleem sneller ontstaat met dikker fillermaterialen?
‘Dikkere fillersubstanties hebben meer crosslinking waarmee het materiaal met elkaar verbonden wordt. Hoe meer crosslinking, hoe trager een filler afbreekt. Deze fillers geven ook makkelijker een zwellingsreactie, en in sommige gevallen tekenen van een laaggradige ontsteking. Hoe kleiner de fragmentjes, hoe makkelijker ze afbreken.
Hoe lang blijft een hyaluronzuur injectable gemiddeld in de huid? Voorheen zei men altijd dat het binnen een jaar weg is, maar tegenwoordig weet men dat er residu achterblijft en als je herhaalbehandelingen doet, er stapeling van nieuwe filler op oud residu zal plaatsvinden.
‘Het is moelijk aan te geven omdat de ene mens breekt metabolisch iets sneller afbreekt, dan de ander. Verder is het ook afhankelijk de ingespoten hoeveelheid en van het soort product, welke eigenschappen het heeft. Ik ken een MRI studie waar je zelfs na vijf jaar nog residu terug ziet in de huid van een behandeling. Ik denk dat die maatstaf van ‘een jaar’ erin geslopen is doordat mensen vragen hoe lang ze plezier van de behandeling kunnen hebben, en dan werd het standaard antwoord dat het toch wel minimaal een jaar zou zijn.’
Zijn dunne fillers veiliger dan dikke fillers?
Aarent Brand Kanters geeft op mijn vraag over de veiligheid van dikkere fillers aan dat je waarschijnlijk beter voor de dunnere fillers kunt opteren. Dunnere fillers herhaal je wel vaker maar ze hoeven niet per definitie meer te stapelen, omdat ze ook sneller afbreken dan dikkere fillers. Daarentegen worden dunnere fillers doorgaans iets oppervlakkiger in de huid gelegd wat in theorie iets meer risico op lymfebeschadiging zou kunnen geven. Dit is ook afhankelijk van de locatie: rond de ogen, bovenzijde jukbeen.
Het probleem rond de ogen is bekend
Toch is de zwellingsproblematiek, en daarmee ook het probleem van lymfe-afvoer, rond de ogen inmiddels wel bekend. Daarover geven injectables artsen ook regelmatig voorlichting op social media. Rond de ogen lopen lymfevaten, het zogeheten pompje daarbij kan aangetast raken. Arts Tom Decates heeft al een gezegd dat die schade onherstelbaar kan zijn.
Aarent Brand Kanters: ‘Ik ben van mening dat dit vooral met Botox injecties in de kraaienpootjes kan gebeuren. De lymfepomp werking neemt door Botox af. De oogspier is verbonden met de lymfepompfunctie, maar er kan inderdaad ook teveel fillermateriaal als hyaluronzuur gebruikt zijn waardoor het systeem verdrukt wordt en het vocht niet goed meer weg komt.’
Oogomtrek eerst goed onderzoeken
Aarent Brand Kanters vindt dat je per definitie heel voorzichtig moet zijn met injectables rond het oog. ‘Als het echt grote winst oplevert in het aanzien van de oogomtrek en uitstraling, kun je het overwegen, maar je moet altijd onderzoek of de cliënt veel vocht vasthoudt van nature.
‘Je moet ook goed anatomisch onderzoek in het ooggebied doen. Ligt het probleem in de huid, in het bindweefsel, in de botstructuur? Er is veel kennis beschikbaar over het ontstaan van wallen, artsen moeten dit echt eerst goed uitvragen en onderzoeken. Ervaring en kundigheid bij artsen speelt een grote rol.’
Een scan die weefselstructuren toont
We bespreken tot slot nog even het gebruik van scanapparatuur om weefselstructuren te zien, zodat je weet waar je wel en niet moet prikken. Echo wordt bijvoorbeeld al regelmatig gebruikt bij het verwijderen van fillers, zodat je in real time kan zien waar je de hyaluronidase moet inspuiten. Lees ons artikel hierover ook nog eens.
Onlangs zag ik ook een prachtige techniek om bloedvatstructuren te zien, echter zijn dit gestandaardiseerde beelden en geen maatwerk. De anatomie kan bij elke mens net weer even afwijken namelijk. Volgens Aarent Brand Kanters zijn de technieken wel heel bruikbaar om mee te oefenen voor beginnend artsen.
Laat hoe dan ook altijd nacontrole doen
Aarent Brand Kanters adviseert om na een fillerbehandeling altijd een terugkom afspraak in te plannen en ook na een jaar nog eens te kijken hoe het gaat.
In de tussentijd wachten wij (on)rustig af wat het onderzoek van Spero Theodorou ons nou gaat vertellen, als het tenminste gepubliceerd wordt.
Tot slot: Waarmee worden fillers eigenlijk gecrosslinked?
Omdat de crosslinking van een filler een rol speelt bij de houdbaarheid en het resultaat (volume geven of fijne lijntjes aanpakken), heb ik de arts gevraagd een overzicht te maken van de materialen waarmee gecrosslinked wordt. Je treft het overzicht in de foto hieronder:
