De laatste jaren berichten de media steeds vaker dat het in potentie dodelijke melanoom kanker vaker gevonden wordt. Ooit, zo herinner ik me nog, tastte men in het duister over de oorzaken. Melanoom valt onder huidkanker, maar het was tot enige jaren geleden volstrekt niet duidelijk dat melanoom mede door UV-straling veroorzaakt werd. Het werd ook op niet zon-blootgestelde lichaamsdelen gevonden. En nu wordt het steeds vaker gerapporteerd. Komt het meer voor, of speelt er iets anders?
De toename in het vinden van melanoomkankers is tweeërlei. Enerzijds speelt lifestyle een rol en anderzijds de huidige methode van screening. Op 1 januari 2023 hadden ongeveer 144.500 mensen in Nederland huidkanker. Ongeveer 56 duizend mensen hadden melanoom, waarvan ruim 26 duizend mannen en bijna 30 duizend vrouwen. Lees meer op de website van IKNL.
Meer bewustzijn over huidveranderingen
Omdat er in de media meer aandacht is voor deze vorm van huidkanker, worden mensen zich ook bewuster van alle plekjes op hun lichaam, en is er meer oog voor veranderingen van die plekjes. We gaan nu sneller naar de dokter. Hierdoor worden kankers ook in een vroeger stadium herkend, danwel de toegenomen alertheid bij artsen om door te verwijzen. Het is maar goed ook, want een melanoom die misschien maar 2 milimeter groot is kan al heel gevaarlijk zijn. Terwijl bijvoorbeeld een borst- of darmkanker van die afmeting nog niet als zo ernstig beschouwd wordt.
Verfijndere screeningmethoden
Op het niveau van screening is ook het nodige veranderd. De screeningsmethode is steeds meer verfijnd. Pathologen zijn beter in staat om melanomen te identificeren die vroeger mogelijk niet zouden zijn herkend. Ook dit draagt bij aan de toename van het aangevallen. De rapportages worden steeds gedetailleerder.
Bij grootschalige screening neemt kans op ‘iets vinden’ altijd toe
Het aantal screeningsprogramma’s in de wereld ook toegenomen. Dit kan er ook toe leiden overigens dat er overgediagnosticeerd wordt. Het kan ook voor komen dat je celwoekeringen vindt die in potentie kwaadaardig kunnen zijn, maar nooit tot kanker zouden uitgroeien. Deze ethische discussie vindt overigens plaats voor alle vormen van kanker waarbij er veel screenings zijn. Hoe meer er gescreend wordt, hoe groter de kans is dat er iets gevonden wordt, vaak in zeer laaggradige stadia. Het Amerikaanse National Cancer Institute schreef hier een interessant artikel over.
Overkill aan UV-straling
En dan is er nog lifestyle. We stellen onze huid veel bloot aan UV-straling, ook in andere delen van de wereld, waar onze huid helemaal niet op berekend is. Zorgvuldig gebruik van antizonnebrandcreme vertoont hiaten. Uiteindelijk beschermt UV-werende kleding beter. Interessant is ook dat mensen veel meer over de planeet verhuizen, Westerlingen gaan steeds vaker bepaalde perioden van het jaar in zonnige oorden wonen. Pensionado’s, maar ook jongere ‘remote’ werkenden.
Zonnebanken zijn ook nog steeds populair, vooral onder jonge mensen. Terwijl die blootstelling op jongere leeftijd ook later zorgt voor een groter risico van huidkanker.
lees ook
Hoe ouder je wordt, hoe groter de kans op celwoekeringen
Omdat we de mens steeds ouder wordt, neemt navenant ook het risico op het vinden van (huid)kanker toe. Het is een optelsom. Hoe vaker in je leven je bent blootgesteld geweest aan flinke doses UV-straling, hoe groter de kans wordt.
Tot slot spelen de genen een rol. Hier wordt ook steeds meer onderzoek naar gedaan. Wie heeft een genetisch defect waardoor melanoom zich kan ontwikkelen. Artificial Intelligence gaat hier ook een steeds grotere rol bij spelen.
Op welke huidveranderingen moet je letten: de ABCDE methode
- A (Asymmetry): Eén helft van de moedervlek of plek ziet er anders uit dan de andere helft.
- B (Border): De randen zijn onregelmatig, gekarteld of onscherp.
- C (Color): De kleur is niet uniform en kan verschillende tinten bruin, zwart, rood, wit of blauw bevatten.
- D (Diameter): De plek is groter dan 6 millimeter (ongeveer de grootte van een potloodgum), hoewel melanomen ook kleiner kunnen zijn.
- E (Evolving): De moedervlek of plek verandert in grootte, vorm of kleur.
Let op nieuwe plekjes of veranderingen: Nieuwe moedervlekken of plekjes die opduiken of bestaande moedervlekken die veranderen in uiterlijk, moeten serieus worden genomen en geëvalueerd.
