Tijdens een recent webinar vertelde dermatoloog Francis Wu uitgebreid over allerlei vormen van huidplekjes die een waarschuwing kunnen inhouden. Vaak gaat het om een onschuldige ouderdomswrat, maar in 10% van de gevallen speelt er melanoom kanker. Nederland blijkt er ook de koploper in te zijn, in Europa.
Huisartsen en huidkanker: wat missen we?
Wu benadrukt dat huisartsen weliswaar vaak goed zijn in het herkennen van goedaardige plekjes, maar dat ze het lastiger hebben met gevaarlijke vormen van huidkanker. Hij deelde de resultaten van twee studies, uit 2005 en uit 2014, waaruit blijkt dat huisartsen specialistische training nodig hebben vanuit dermatologie voor het herkennen van kwaadaardigheden. Ik weet bijvoorbeeld dat mijn eigen huisartsenpraktijk in Amsterdam eens per week spreekuur faciliteert van een dermatoloog om twijfelachtige plekjes te onderzoeken.
Nederland in de top van huidkankergevallen
Francis Wu deelde ook pittige cijfers als het om huidkanker gevallen gaat in Nederland. We staan bijvoorbeeld in de top 3 van meeste gevallen van melanoom, in Europa. Van alle gediagnosticeerde huidkankers is 10% melanoom. En als het over de ‘gewone’ huidkankers gaat: er werden 2010 zo’n 45.000 gevallen van huidkanker geconstateerd, en in 2023 zijn dat er al 77.000!
Basaalcelcarcinoom, plaveiselcelcarcinoom en melanoom domineren de statistieken. Vooral basaalcelcarcinoom is een trage sluiper – je herkent het aan dat kleine, parelmoerachtige bultje dat er zo onschuldig uitziet, maar wat ongemerkt flinke schade kan aanrichten.
Wat zegt je huid écht?
Dus, hoe herken je nu zelf de signalen die erop kunnen wijzen dat er meer aan de hand is dan een simpel plekje? Wu had een aantal handige tips om te onthouden:
Basaalcelcarcinoom: Ongeveer 70% van alle huidkankers. Denk aan een glanzend knobbeltje, vaak met kleine bloedvaatjes. Ze groeien langzaam, maar kunnen flink huishouden als je ze negeert.
Plaveiselcelcarcinoom: Deze vormen ongeveer 20% van huidkankers en komen voor als een schilferige knobbel die makkelijk bloedt. Geen fan van genezing, deze jongens houden je huid in een vicieuze cirkel van wondjes en korsten.
Melanoom: Dit type huidkanker is verantwoordelijk voor het grootste deel van de doden door huidkanker. Asymmetrisch, van kleur veranderend, en vaak meerdere tinten – als je moedervlek eruitziet als een kunstproject gone wrong, laat hem dan zeker checken.
De gouden ABCDE checklist
Wu benadrukte de ABCDE-regel voor het herkennen van verdachte plekjes: Asymmetrie, Border (rand), Color (kleur), Diameter en Evolution (verandering). Heb je een vlek die aan twee of meer van deze criteria voldoet? Dan is het tijd om naar een specialist te gaan.
Een kijkje in de praktijk: “Is dit echt onschuldig?”
Francis Wu deelde ook praktijkvoorbeelden. Zoals die van een vrouw die dacht dat ze een ‘onschuldig talgkliertje’ op haar neus had. Haar grootste zorg? Het zat in de weg als ze haar bril droeg. Wat bleek? Niet gevaarlijk, maar wel een fibroma papulosa – een goedaardige uitstulping die mooi met een laser behandeld kon worden. Wu benadrukte echter dat dit soort schijnbaar onschuldige plekjes soms toch serieuze aandacht verdienen. Wat dacht je van de man die een vlek op zijn oor ontdekte die ‘wel pigmentvlekje zou zijn’? Lentigo Maligna, een voorloper van melanoom…..
Ook legde hij nog mooi uit hoe je een dermatofibroom kunt herkennen: door het plekje voorzichtig tussen je duim en wijsvinger samen te knijpen. Als het om een dermatofibroom gaat, zie je dat het plekje naar binnen trekt en als het ware een putje vormt. Dit komt doordat het onderliggend fibrotisch weefsel bevat dat vastzit aan de huid, waardoor het ingedrukt kan worden.
Jeuk, nagels en haar: meer dan een schoonheidsprobleem
Het webinar stopte niet bij huidkanker. Wu nam ook de tijd om de lastige wereld van jeuk, nagelproblemen en haaruitval te bespreken. Jeuk kan vreselijk irritant zijn, maar het kan ook een teken zijn van onderliggende huidaandoeningen. Wu raadde aan om altijd goed op te letten of de huid verandert, want een kleine jeuk kan zomaar het eerste signaal zijn van iets groters. Je moet dat ook altijd melden aan je huisarts.
Nagelproblemen waarop je moet letten
Nagelproblemen, zoals verkleuring of breekbare nagels, worden vaak afgedaan als ‘niets’, maar ze kunnen wijzen op schimmels of zelfs systemische ziekten. De belangrijkste nagelproblemen besprak hij:
Melanonychia striata
Dit is een goedaardige aandoening waarbij er een donkere, scherp begrensde band in de nagel verschijnt, vaak kleiner dan 3 mm. Het komt vaak voor bij mensen met een donkere huid en kan veroorzaakt worden door trauma of druk op de nagel.
Melanoom van de nagel
Wu waarschuwde voor melanomen die zich kunnen manifesteren als een donkere band op de nagel (groter dan 3 mm) met een onregelmatige rand, en mogelijk ook verkleuring van de nagelriem (Hutchinson’s sign). Dit type melanoom is ernstig en vereist onmiddellijke aandacht.
Pseudomonas-infectie
Dit is een bacteriële infectie die vaak een groen-bruine verkleuring van de nagel veroorzaakt. Wu noemde een eenvoudige behandeling met azijn, waarbij een watje met azijn op de nagel wordt gelegd om de infectie aan te pakken.
Subunguaal hematoom
Dit is een bloeduitstorting onder de nagel, vaak veroorzaakt door trauma. Hoewel het er dramatisch uitziet, is het meestal goedaardig en herstelt het vanzelf.
Wu benadrukte het belang van nauwkeurige diagnose bij nagelproblemen, omdat sommige goedaardige aandoeningen, zoals een bloeduitstorting of schimmelinfectie, gemakkelijk te verwarren zijn met ernstigere aandoeningen zoals een melanoom.
Tot slot: actinische keratose, tandplak van de huid
Tijdens het webinar besprak dermatoloog Francis Wu ook actinische keratosen, een veelvoorkomende huidaandoening die vaak voorkomt op door de zon beschadigde huid. Dit zijn ruwe, schilferige plekken die meestal op de handen, het gezicht, de oren of de hoofdhuid ontstaan, vooral bij mensen die veel aan zonlicht zijn blootgesteld.
Actinische keratosen worden beschouwd als premaligne, wat betekent dat ze een voorloper kunnen zijn van plaveiselcelcarcinoom (een vorm van huidkanker).
Wu legde uit dat deze plekjes, soms aangeduid als “tandplak van de huid”, een waarschuwing zijn dat de huid schade heeft opgelopen door UV-straling. Hoewel ze niet altijd kwaadaardig worden, is het belangrijk om ze in de gaten te houden en regelmatig te laten controleren. Ze kunnen worden behandeld met methoden zoals bevriezing (cryotherapie), topische crèmes of lasertherapie, afhankelijk van de ernst.
Je kunt ook online consult doen
Kortom: laat regelmatig je plekjes checken, als je jong bent, maar ook zeker naarmate je ouder wordt, omdat er dan steeds meer huidveranderingen plaatsvinden. Je kan tegenwoordig bij dermatologen ook foto’s opsturen voor een eerste check. Zoals bij 24/7 dermatologist, waaraan Nederlandse artsen verbonden zijn, waaronder Marco van Coevorden. Bij mijn eigen huisartsenpraktijk heb ik ook de mogelijkheid om online consult te doen. Wellicht jij ook?
