Voorkom vaginale atrofie, want dat is echt geen pretje!
Het is een onderwerp waar nauwelijks over gesproken wordt: vaginale atrofie in de overgang. Toch is het een realiteit waar veel vrouwen mee te maken krijgen. De overgang, een fase die vaak geassocieerd wordt met opvliegers en stemmingswisselingen, doet namelijk ook wat met de huid van je vagina: die wordt dunner, droger – dat heet atrofie. Dit is pijnlijk, zeer ongemakkelijk.
Arts Melianthe Nicolai vertelt….
Urologe en medisch seksuologe Melianthe Nicolai ziet het als haar missie om dit taboe te doorbreken. Haar boodschap is duidelijk: seksueel actief blijven is cruciaal voor een gezonde vagina, zonder klachten. Ook je hormonen krijgen er een boost van, waardoor zelfs andere menopauzeklachten kunnen verminderen. En don’t worry, want ze geeft ook slimme tips om die lust weer op te wekken.
If you don’t use it, you lose it. En dat blijkt geen mythe te zijn – wat ik namelijk wel eerst dacht!
De onzichtbare transformatie
Vaginale atrofie begint vaak sluipend, zonder dat je dat als vrouw door hebt. “Het weefsel wordt dunner door een tekort aan oestrogeen,” legt Melianthe Nicolai uit. “En dat proces begint al zo’n tien jaar voor de daadwerkelijke overgang.” Vooral slanke vrouwen met minder vetweefsel, dat ook oestrogeen aanmaakt, kunnen deze veranderingen al ver voor hun vijftigste ervaren. De gevolgen? Blaasontstekingen die steeds terugkeren, vaker moeten plassen, urineverlies en – niet te vergeten – ongemak/pijn bij het vrijen.
Verandering van zuurgraad: jeuk
Maar ook op microbiologisch niveau verandert er veel. “De zuurgraad in de vagina stijgt, waardoor de natuurlijke bescherming tegen bacteriën en schimmels afneemt. Hierdoor kunnen vrouwen last krijgen van jeuk of een branderig gevoel, zowel inwendig als aan de schaamlippen en rond de plasbuis.”
Pijn, slechte doorbloeding, en dan ook nog oestrogeen foetsie
Dit alles leidt tot een vicieuze cirkel: door pijn en ongemak is het vrijen minder lekker en als er daarna steeds weer klachten optreden verdwijnt langzaamaan steeds meer de zin in seks, en door een gebrek aan seksuele activiteit worden de weefsels van de vagina alleen maar minder goed doorbloed, de klachten worden ook ten gevolge van het oestrogeentekort nog erger, zo verliezen veel vrouwen hun seksuele leven. Super ongemakkelijk, en niet nodig….
De kracht van seksuele stimulatie, op welke manier dan ook
Het klinkt bijna te simpel, maar regelmatig seksueel actief zijn helpt daadwerkelijk om vaginale atrofie tegen te gaan. Het was voor mij een eye-opener, en ook een belangrijke reden om hierover in gesprek te gaan met Melianthe. Ik beschouw mezelf vaak als een kennis-vreter, maar dit! Dit wist ik dus ook echt niet!
Dit wist ik ook niet!
“Als je geen seksuele prikkels meer krijgt, wordt de doorbloeding van de vagina minder en verdwijnt de zwelcapaciteit van de clitoris en de schaamlippen langzaam,” zegt de arts. Het klinkt natuurlijk heel logisch, maar wie staat daar nou bij stil?
Vergelijk het maar: spieren die je niet gebruikt…
“Dit is hetzelfde principe als bij spierweefsel: als je een arm in het gips hebt en hem maandenlang niet gebruikt, is hij dunner en zwakker als het gips er af gaat, als je die arm dan niet traint wordt komt hij niet meer terug op zijn oude krachtniveau . Zo werkt het bij alle weefsels, en dus ook bij de vagina.” Slik…..
Blijf het doorbloeden, op welke manier dan ook
Maak je nu vooral niet druk dat het alleen om duoseks moet gaan (of meer😉), zelfs stimulatie met speeltjes kan al heilzaam werken, of gewoon met je eigen handen. Zolang er maar stimulatie van de weefsels plaatsvindt. “Vrouwen die een vibrator gebruiken (alleen uitwendig is genoeg), hebben minder last van atrofie en pijn bij het vrijen.” Daarbij raadt ze aan om te kiezen voor hoogwaardige vibrators zonder schadelijke weekmakers: “Alles wat je in dat gebied gebruikt moet veilig zijn.”
Seksueel actief blijven geeft minder overgangsklachten
Wetenschappelijk onderzoek bevestigt ook dat vrouwen die seksueel actief blijven, minder last hebben van overgangsklachten zoals opvliegers en stemmingswisselingen: het vrijkomen van oestrogenen en testosteron tijdens seks heeft een regulerend effect op het lichaam. Lees dat onderzoek hier.
Oestrogeencrème vanaf je veertigste
Voor veel vrouwen zijn hormonale behandelingen een uitkomst. Melianthe Nicolai adviseert om bij de eerste tekenen van vaginale droogheid of ongemak na te denken over het gebruik van vaginale oestrogeencrèmes. “Je wil die slijmvlieslaag in topconditie houden,” stelt ze. “Oestrogeen beschermt niet alleen de vagina, maar ook tegen urineverlies en blaasontstekingen. Ik vind het raadzaam om hiermee al vanaf je veertigste te beginnen.”
Lokale oestrogeentherapie kan ook op je 60tigste
Is het dan te laat als je zestig bent? Niet per se. “Je kunt ook op hoge leeftijd nog starten met lokale oestrogeentherapie, maar voor een systemische hormoontherapie geldt dat je het binnen tien jaar na de overgang moet beginnen, anders stijgt (tijdelijk) het risico op hart- en vaatverstoppingen door het losschieten van vaatverkalkingen.”
Alternatieven: lasertherapie of injectables
Voor vrouwen die geen hormonale behandeling willen of kunnen gebruiken, zijn er alternatieve methoden zoals lasertherapie of hyaluronzuur-injecties. Daarover vertel ik in een ander artikel binnenkort meer. Toch ziet de arts deze ingrepen vooral als cosmetische oplossingen: “Je behandelt de symptomen, maar niet de oorzaak. Als je zorgt dat je oestrogeen op peil blijft, voorkom je dat je die andere behandelingen nodig hebt.”
Ook aan denken: testosteron
Wat als de zin in seks volledig verdwenen is? Nicolai ziet in haar eigen kliniek, Link to Care Clinics in Bilthoven, regelmatig vrouwen die zich volledig afgesloten voelen van hun seksuele identiteit. “Testosterontherapie kan hier een oplossing voor bieden,” legt ze uit. “Hoewel het nog geen standaardbehandeling is in Nederland, zien we in Amerika al jaren goede resultaten. Testosteron is essentieel voor libido, energie en het behoud van spiermassa. En ja, ook voor het gevoel in de vagina.”
De onterechte angst voor borstkanker?
Een groot struikelblok in de medische wereld is de terughoudendheid rondom aanvullende hormoontherapie bij vrouwen die hormoongevoelige borstkanker hebben gehad. “Veel oncologen blijven hier voorzichtig in,” merkt Nicolai op. “Toch tonen recente studies aan dat lokaal oestrogeen geen verhoogd risico geeft op terugkeer van de ziekte.”
De angst voor borstkanker is immens, maar volgens Nicolai zouden vrouwen zich juist meer zorgen moeten maken over hart- en vaatziekten: “Oestrogeen beschermt de bloedvaten. De kans dat je overlijdt aan een hartaanval door een oestrogeentekort is tien keer groter dan de kans dat je borstkanker krijgt.”
De rol van glijmiddelen en moisturizers
Laten we ook even naar de rol van glijmiddelen en moisturizers kijken. Ze zijn functioneel, maar het is wel belangrijk om een blik te werpen op de samenstelling van de producten. Vind ik, als beautyjournalist. De vaginawand is extreem opneembaar, wat betekent dat niet alle ingrediënten wenselijk zijn.
Siliconen, phenoxyethanol? Nou, echt niet…
Veel glijmiddelen bevatten siliconen, een ingrediënt dat bekendstaat om zijn gladmakende eigenschappen. In huid- en haarverzorging vermijden steeds meer merken siliconen vanwege de residuvorming, en hetzelfde geldt voor vaginale producten. Daarom geef ik de voorkeur aan waterbasis-glijmiddelen zoals Yes, dat volledig plantaardig is, en ook geen synthetische conserveermiddelen bevat.
Vaginale moisturizers die ik nu zo mondjesmaat voorbij zie komen bevatten vaak phenoxyethanol. Deze conserveerstof wordt nu ook het meest gebruikt in cosmetica, nadat parabenen volledig in de ban gingen. Ideaal vind ik dit helemaal niet, in zo’n gevoelig, makkelijk opneembaar huidgebied.
Dit middeltje vinden wij oké
Hou dus de ingrediëntenlijstjes in de gaten als je iets wilt kopen. Ook hier kom ik er weer bij uit dat Yes het meest vriendelijk geformuleerde product is. Melianthe onderstreept het gebruik van moisturizers nog eens – op de dagen dat je geen vaginale oestrogenen gebruikt. Zo houd je de droogte van je vaginahuid tegen. Hydratatie is key.
Hou die vaginahuid vitaal….echt zo belangrijk!
Ik vind het een zeer verhelderend gesprek, met Melianthe. Het besef dat je de huid vitaal moet houden, net zoals elk stukje huid van je lichaam. Maar dat het tussen je benen nog van veel groter belang is: om pijn te voorkomen. De oplossing is zo simpel: blijven stimuleren, met seks, met een partner, of met jezelf. Gelukkig zijn er hulpmiddelen, van vibrators tot bio-identieke hormonen, tot zelfs een beetje testosteron. Wat een eye-opener.
If you don’t use it, you lose it. Onthou het maar, het is een feit, geen grap, en geen fabel.
