Hoe diep dringen ingrediënten uit cosmetica door in de huid? Hoe werkt dit mechanisme eigenlijk? En komt cosmetica in je bloedbaan terecht?
Over het doordringen ingrediënten uit cosmetica, zoals make-up en skincare, in de huid (ook wel penetratie genoemd) bestaan veel misvattingen. Voor een deel komt dat doordat we als consument en gebruiker van verzorgingsproducten bang worden gemaakt. Je hebt de volgende uitspraken vast wel eens gehoord:
- Je huid absorbeert ‘tig’ kilogram cosmetica per jaar;
- Alles wat je op je huid smeert, komt uiteindelijk in de bloedbaan terecht;
- Als een skincare ingrediënt in je urine wordt aangetroffen, dan betekent dit dat het betreffende product schadelijk voor je is.
Als deze uitspraken waar zouden zijn, dan hoeven we voortaan ook niet meer te eten. Je wrijft dan gewoon een voedingsmiddel over je huid en de voedingsstoffen en vitaminen worden vanzelf opgenomen in je bloedbaan. Dat is natuurlijk niet het geval. Maar hoe werkt penetratie van ingrediënten uit cosmetica dan wel?
Beschermingsmechanisme
De huid is een belangrijk beschermingsmechanisme. Het is letterlijk en figuurlijk een barrière die je lichaam scheidt van de buitenwereld. Zonder huid bleef er weinig van je over. Zoals je waarschijnlijk weet, is de huid opgebouwd uit drie lagen:
- Epidermis: ‘Epi’ is Grieks voor ‘boven’ of ‘bovenop’. De epi-dermis is dus de huidlaag die bovenop de dermis ligt. Dit is het deel van je huid dat je kunt aanraken, waarbij het belangrijk is om je te realiseren dat het bovenste laagje – ook wel de ‘stratum corneum’ genoemd – bestaat uit dode huidcellen. De dikte van de epidermis varieert over je lichaam; op je oogleden is de epidermis dun en op je voetzolen juist weer een stuk dikker. In de onderste lagen van de epidermis worden nieuwe huidcellen aangemaakt. Dit is ook de huidlaag waarin melanine wordt aangemaakt die je huid een kleurtje geeft.
- Dermis: Dit is de laag onder de epidermis. Hier ontstaat lichaamsbeharing, zweet en olie. De dermis is ook belangrijk voor je tastzin en huidgevoel, aangezien de zenuwuiteinden hier eindigen. De dermis bevat bovendien bloedvaten.
- Hypodermis: Dit is de onderste laag van je huid, die als voornaamste functie heeft om de andere twee lagen bijeen te houden en te verbinden met de rest van je lichaam. De hypodermis bestaat grotendeels uit vet, dat je beschermt tegen temperatuurverschillen en ervoor zorgt dat je letterlijk en figuurlijk tegen een stootje kunt.
Zoals je ziet, moet een ingrediënt dus een lange weg afleggen, voordat het volledig door je huid is heengedrongen en in je bloedbaan wordt opgenomen.
Stenen en cement
Je kunt je huid beschouwen als stenen en cement. Je huidcellen zijn dan de stenen die bijeen worden gehouden door iets wat lijkt op cement. Het is misschien een gekke vergelijking, maar het helpt om het penetratiemechanisme uit te leggen. Om door de huid te dringen, zal een ingrediënt namelijk zijn weg moeten vinden door alle laagjes stenen en cement.
Wat bepaalt de mate van penetratie?
- Afmeting en moleculair gewicht
Belangrijk is de afmeting van de moleculen van een ingrediënt; dit hangt samen met het moleculair gewicht. De meeste moleculen zijn simpelweg te groot om tussen de scheuren in de ‘stenen muur’ van dode huidcellen in de epidermis door te glippen. De vuistregel is dat moleculen kleiner dan 500 Dalton (Dalton is de scheikundige eenheid voor moleculair gewicht) door kunnen dringen in de huid. Moleculen groter dan 500 Dalton kunnen dat niet.
- Olie versus water
Over het algemeen zijn ingrediënten die oplossen in olie (lipofiele ingrediënten) beter in staat door de huid te dringen, dan ingrediënten die oplossen in water (hydrofiele ingrediënten), aangezien de huid zelf waterproof is. Dit komt doordat de ruimte tussen de huidcellen grotendeels is opgevuld met lipiden (vetten), zoals ceramiden. Je huid heeft dus vettig cement.
Een klassiek voorbeeld in dit geval is het in water oplosbare alphahydroxy zuur (AHA) dat vooral werkt op het huidoppervlak. Vergelijk dit met het in olie oplosbare betahydroxy zuur (BHA), zoals salicylzuur, dat diep doordringt in de poriën om acne te lijf te gaan en je ziet meteen het verschil tussen olie versus water.
- Polariteit
De polariteit (elektrische lading) van een molecuul is ook van belang. Hoe groter de polariteit, hoe beter de penetratie. Van dit principe wordt handig gebruik gemaakt bij behandelingen met pulserende stroom, zoals bijvoorbeeld de Ionzyme DF behandeling van Environ.
Bovengenoemde factoren hangen allemaal samen met het betreffende ingrediënt; je zou dit externe factoren kunnen noemen. Er is echter ook nog een belangrijke interne factor die de mate van penetratie bepaalt en dat is de conditie van je huid.
- Huidconditie
Zoals je hebt kunnen lezen, is je huid niet overal even dik. Hoe dunner de huid, hoe makkelijker een ingrediënt kan doordringen; het hoeft dan namelijk minder afstand af te leggen. Het stenen muurtje is minder dik.
Bovendien kunnen ingrediënten makkelijker door een geschuurde, geschaafde huid heendringen, dan door een huid die volledig intact is. Dit betekent dat je huid na het scheren, scrubben of exfoliëren makkelijker ingrediënten doorlaat.
Naast bovengenoemde vier factoren speelt ook de formule waarin het ingrediënt is opgenomen een belangrijke rol. Gaat het om een product dat je afspoelt, een rinse off product, dan is de kans vrij klein dat het betreffende ingrediënt goed door de huid wordt opgenomen. Penetratie wordt namelijk gemeten in milligrammen per vierkante centimeter per tijdseenheid. De gebruikte tijdseenheid is vaak uren en niet minuten of seconden. Er zullen weinigen van ons zijn die een rinse off product langer dan enkele minuten op de huid laten. Bij een leave on product daarentegen hebben de werkzame stoffen veel langer de tijd om in de huid door te dringen.
Ook kunnen andere ingrediënten in de formule de penetratie beïnvloeden c.q. versterken. Deze ‘versterkers’ bestaan over het algemeen uit olieachtige materialen die in staat zijn de lipiden tussen de huidcellen als het ware aan de kant de duwen. Bekende voorbeelden van dergelijke ‘versterkers’ zijn ethanol, jojoba olie en pepermunt olie.
BeautyJournaal’s expert Catharina Meijer schreef onlangs een zeer uitgebreid artikel over het belang van de juiste transportstoffen en aflevertechnieken om werkzame stoffen daar te krijgen in de huid waar ze nodig zijn. Een kleine kanttekening is hier op zijn plaats: daar waar Catharina de techniek beschrijft om werkzame stoffen op de juiste diepte in de huid af te leveren, gaat dit artikel vooral over het volledig door de huid heendringen van ingrediënten op weg naar je bloedvaten. Het werkingsprincipe is echter hetzelfde.
En wat als ingrediënten er toch in slagen in je bloedbaan te komen? Vormen ze dan een gezondheidsrisico?
In de meeste gevallen niet. Wanneer ingrediënten uit cosmetica toch in de bloedbaan komen, dan is je lichaam in staat om deze ingrediënten uit je bloed te filteren. Je nieren spelen hierbij een belangrijke rol; de ingrediënten verlaten vervolgens via je urine of ontlasting je lichaam.
Natuurlijk is er een grens aan wat het filtermechanisme van je lichaam kan verwerken. Wanneer deze grens wordt overschreden, levert het wel een gezondheidsrisico op.
Een extreem hoge dosis lood bijvoorbeeld is slecht voor je gezondheid. Een dergelijk hoge dosis zal je in skincare of cosmetica niet snel aantreffen, want dit veiligheidsaspect wordt meegenomen bij het testen van producten voordat ze op de markt worden gebracht.
Je hoeft je voortaan dus geen zorgen meer te maken als je lipstick een klein beetje lood bevat. Mocht dit kleine beetje lood er al in slagen volledig door je huid heen te dringen, dan verwijdert je lichaam het zelf uit je bloed.
