Hyperpigmentatie en pigmentvlekken: de gevlekte vloek
Wat de oorzaak of aandoening ook is, hyperpigmentatie of pigmentvlekken is voor veel mensen een aandoening met een behoorlijk negatieve impact op hun leven. Ik krijg dagelijks de vraag van soms radeloze patiënten of hier niet iets aan te doen is. Gelukkig is het antwoord een volmondig “Ja!” In principe is zo’n beetje elke vorm van hyperpigmentatie uitstekend te behandelen. Maar dit vergt wel discipline, soms concessies en een beetje geduld. Hyperpigmentatie is namelijk ook een aandoening, die niet met een enkele behandeling of een simpele crème verdwijnt.
Het is een veel voorkomend probleem en omdat de zomerperiode voor de deur staat en nog extra pigmentverstorend werkt, wil ik in dit artikel graag uitleggen hoe ik hyperpigmentatie succesvol kan behandelen. Ook geef ik advies wat je zelf al zou kunnen doen. Maar eerst leg ik uit wat hyperpigmentatie eigenlijk is.
Bezoek hier de website S-K-I-N van arts Catharina Meijer
Wat is hyperpigmentatie?
De letterlijke betekenis van hyperpigmentatie is “te veel pigment”. Dit is ook eigenlijk precies wat het is: doordat er plaatselijk meer pigment in de huid zit dan elders, zie je vlekken op de huid. Dit kunnen hele kleine vlekjes zijn (denk bijvoorbeeld aan sproeten) tot hele grote vlekken op de wangen en het voorhoofd, wat we in medische termen “melasma” ofwel een zwangerschapsmasker noemen. Voor de behandeling maakt het echter eigenlijk niets uit, of het kleine of grote vlekken zijn.
Schematische weergave van een gezonde huid.
Diepte van de pigmentafwijking
Wat belangrijk is voor een optimale behandeling, is te bepalen hoe diep de pigmentafwijking in de huid zit. De huid bestaat in hoofdlijnen uit twee lagen: de opperhuid (epidermis) en de lederhuid (dermis). De opperhuid vernieuwt zich continu en de lederhuid is “de fabriek” waar collageen en elastine worden gemaakt en onderhouden, waar de hydratatie van de huid wordt geregeld en waar alle “logistiek” plaatsvindt. De onderste laag cellen van de opperhuid is de laag van waaruit de opperhuid zich vernieuwt. Deze cellen, genaamd basaalcellen, delen zich steeds opnieuw en stuwen daarbij de nieuwe cellen (keratinocyten genaamd) naar buiten, naar de oppervlakte. Tussen deze basaalcellen zitten de pigmentcellen van de huid verankerd: de melanocyten.
De melanocyt produceert pigment (melanine) en verpakt dit in kleine pakketjes, genaamd melanosomen. Deze pakketjes pigment worden door de melanocyt afgegeven aan de omliggende huidcellen (keratinocyten) en reizen mee naar de oppervlakte. Dit gebeurt continu, dus een pigmentvlek is eigenlijk een soort driedimensionale pigmentkolom.
Opbouw van de huid met pigmentvlekken.
Er is sprake van hyperpigmentatie bij één of meerdere van de volgende verschijnselen:
- Melanocyten die te veel pigment maken,
- Melanocyten die het geproduceerde pigment niet homogeen afgeven,
- Basaalcellen die te langzaam delen, waardoor de vernieuwing van de opperhuid onregelmatig verloopt en er geen homogene distributie van pigment is.
De oorzaken hiervoor zijn talrijk en omvatten bijvoorbeeld:
- Genetische aanleg
- Natuurlijke veroudering (ouderdomsvlekken)
- Zonbeschadiging (hieronder valt ook het toenemend aantal sproeten!)
- Ontstekingen, al dan niet onderhuids (zogenaamde post-inflammatoire hyperpigmentatie, veel gezien bij acné)
- Hormonale veranderingen of invloeden (puberteit, maandelijkse cyclus, zwangerschap, overgang)
Is weghalen van de bovenste laag van de pigmentkolom de oplossing?
Veel zogenaamde pigmentbehandelingen zijn gericht op het dunner maken van de opperhuid (denk aan microdermabrasie, fruit- en glycolzuurpeelingen, etc.), waarbij een stukje van de pigmentkolom wordt weggehaald. De vlek lijkt hierdoor in eerste instantie iets minder, maar komt onherroepelijk en vaak binnen enkele weken, weer volledig terug. Deze behandelingen bieden daarom geen echte verbetering.
Even terug naar de opbouw van de huid en de bepaling hoe diep het pigment zit. In een gezonde situatie wordt pigment alleen in de opperhuid afgegeven. Als het pigment van een pigmentvlek alleen in de opperhuid zit (maar dus een teveel aan pigment), dan is het een ondiepe pigmentvlek, die redelijk eenvoudig thuis te behandelen is met de juiste producten.
Als het pigment van de pigmentvlek ook in de diepere laag van de huid, de lederhuid, wordt afgegeven spreken we van een dermale pigmentafwijking. Ook deze vorm kan met de juiste producten tot stoppen worden gebracht. Hier is echter wel een beperking. Omdat de lederhuid zich niet vernieuwt zoals de opperhuid dat wél doet, zal het pigment dat er al zit niet verdwijnen. Maar gelukkig zijn ook hier uitstekende behandelvormen voor.
Bezoek hier de website S-K-I-N van arts Catharina Meijer
De wijze waarop ik hyperpigmentatie behandel
De onderliggende oorzaak van hyperpigmentatie (erfelijke aanleg, hormonale verandering, veroudering, ontstekingsprocessen, DNA schade door zon) is vaak moeilijk of soms onmogelijk te behandelen. De beste behandeling is die, die gericht is op het herstel van een gezonde huidfunctie in zijn geheel. Een gezonde huid heeft geen huidproblemen, en dus ook geen pigmentvlekken. De behandelmethode van Dr. Zein Obagi is exact daarop gericht: herstel van een gezonde huid. Het is de meest effectieve en veilige manier om hyperpigmentatie te behandelen. Bijkomend voordeel is dat je de behandeling geheel of grotendeels zelf thuis kan doen. Als je eenmaal weet hoe een cel gezond te laten functioneren, is het dat ook.
Hoog geconcentreerde retinol
Daarna zijn er een paar stappen, waarin met behulp van hoog geconcentreerde retinol de vernieuwingssnelheid van de huid verder wordt verbeterd en ook de afgifte en verspreiding van het pigment in de huid homogener wordt. Ook wordt hierdoor de celfunctie van de pigmentcellen (melanocyten) weer genormaliseerd en dus verbeterd. Deze stappen worden voor elke cliënt op maat door mij voorgeschreven, en zullen per cliënt iets verschillen. Tot slot natuurlijk altijd een hele goede zonbeschermer. De zon is immers een van de grootste boosdoeners en veroorzakers van hyperpigmentatie.
Leestip: BeautyJournaal’s Corine onderging een melasmabehandeling bij Catharina Meijer. Klik hier voor een verslag van haar intake en eerste ervaringen met de producten. Of klik hier om haar resultaten na een half jaar te lezen.
Peeling
Eventueel dieper liggend pigment, niet in de opperhuid, maar in de lederhuid, zal niet vanzelf verdwijnen. Om ook dit pigment te verwijderen, wordt 6 tot 12 weken na aanvang van het gebruik van de producten ook een peeling uitgevoerd. Zoals in mijn vorige artikel is te lezen, kan deze peeling veilig en volledig gecontroleerd tot diep in de lederhuid komen en zo het daar nog aanwezige pigment verwijderen. Als er sprake is van slechts weinig en lokaal dermaal pigment, kan bij mensen met een blanke huid soms ook voor een geschikte laser- of IPL-behandeling worden gekozen.
Zodra de huid is hersteld van de peeling, is qua pigment het eindresultaat bereikt.
Houd de huid gezond en de cellen onder controle!
Nadat de pigmentvlekken verdwenen zijn en de huidtoon mooi egaal is geworden, is helaas de oorspronkelijke oorzaak van het ontstaan van de pigmentvlekken niet verdwenen. Ongeacht de behandelwijze zullen mensen, die gevoelig zijn voor het “maken” van pigmentvlekken, zich dit moeten realiseren. Blijvend gebruik van de producten voorkómt dat de celfunctie van de huid weer terug valt, waardoor na enkele maanden opnieuw pigmentvlekken zullen verschijnen. Bij hyperpigmentatie is met name een goed functioneren van de melanocyten en de basaalcellen belangrijk.
Het onder controle houden van de cellen gebeurt middels een onderhoudsprotocol; een iets minder krachtige versie van het protocol, dat tijdens de eerste periode is gebruikt. Ook dit is maatwerk voor elke cliënt en ook hier blijven we de cliënt begeleiden, zodat het behaalde resultaat ook behouden blijft. Op deze manier kan iemand die gevoelig is voor hyperpigmentatie zonder pigmentvlekken door het leven. Levenslang.
Tot slot… Voorkomen is beter dan genezen
Wat kan je doen om hyperpigmentatie te voorkomen?
Vermijd directe blootstelling aan de zon. Met name tussen 12.00u en 14.00u als de zon op het hoogste punt aan de hemel staat en UV het krachtigst is. Ga je toch tijdens de hoge zon naar buiten, draag dan bij voorkeur een pet of hoed of blijf zo veel mogelijk in de schaduw. Hoe verleidelijk ook, ga tijdens een vakantie naar de zon niet in de zon liggen bakken! Wist je trouwens dat mensen die altijd zongebruind zijn veel sneller verouderen door een snelle verslechtering van de veerkracht en stevigheid van de huid? Doorgaans worden deze mensen daardoor vaak ouder geschat dan mensen van dezelfde leeftijd zonder die zongebruinde tint.
Gebruik elke dag een zonbeschermer met niet alleen UVA- en UVB-bescherming, maar ook HEV-bescherming. HEV staat hierbij voor High Energy Visible Light, ofwel hoogenergetisch zichtbaar licht. Uit recente onderzoeken blijkt dat de helft van de zonbeschadiging waarvan werd verondersteld, dat deze door UVA wordt veroorzaakt, in werkelijkheid wordt veroorzaakt door het zichtbare licht met de kleuren violet en blauw. Deze kleuren vormen het deel van zichtbaar zonlicht waar het meeste energie in zit.
Breng de zonbeschermer regelmatig opnieuw aan. Geen enkele zonbeschermer beschermt effectief langer dan 2 uur! Er zijn hele handige minerale zonbeschermers in poedervorm in handige “self dispensing”-kwasten, die ook over je make-up heen gedragen kunnen worden.
Staar je niet blind op de SPF factor. Een SPF tussen 30 en 50 is voor het gelaat uitstekend en biedt voldoende bescherming, mits regelmatig aangebracht. Maak niet de fout om te denken dat een hoge SPF langer beschermd dan 2 uur! En weet dat een voldoende hoge SPF factor weinig zegt over de mate waarin je ook beschermt bent tegen schadelijke UVA en HEV!
