Lezeres Gerti vraagt zich af waarom de formule van een zonnefilter zo is opgezet dat je het met een zekere dikte moet smeren, anders haal je de factor die beloofd wordt helemaal niet. Waarom die logica, terwijl geen mens een product met spf dik wil smeren omdat je er dan uit ziet als een overvette aal? Mooie vraag voor onze chemicus Johann Wiechers!
Gerti vraagt:
‘Met hoeveel neemt de spf af als je onvoldoende crème gebruikt? Bijv. 1 ml voor je gezicht in plaats van 2,5 ml? Aangezien spf geen lineaire maat is, weet ik niet hoe ik dit moet berekenen. Ook begrijp ik niet waarom spf gebaseerd is op een hoeveelheid crème die niemand gebruikt. Zou je dat wel doen, dan zie je er vaak niet uit. Veel te glimmend. En wat zou je zeggen van de kosten? Een tube van 50ml gaat dan 20 dagen mee. Dat is overigens de reden dat veel Amerikaanse pigmentneuroten een zonnecrème voor het lichaam op hun gezicht gebruiken. Die meten keurig een halve theelepel af ;). Voor mij mag ietsje minder ook.’
Cosmetisch wetenschapper Johann Wiechers antwoordt:
‘Beste Gerti, waarom SPF (Sun Protection Factor) wordt gemeten met een hoeveelheid van 2mg per vierkante centimeter terwijl geen enkel weldenkend mens dat op zijn huid zou smeren? Deze vraag heb ik me ook altijd gesteld en zelfs aan de commissie die erover gaat gesteld en het antwoord was dat het nu eenmaal zo afgesproken is. De SPF getallen geven je een vergelijking van producten maar geen absolute garantie dat je met een SPF 10 product tien keer zo lang in de zon kunt blijven zitten tot je verbrandt. Dat kan alleen met een dosering van 2 mg per vierkante centimeter. En dit roept natuurlijk direct je volgende vraag op, als ik maar de helft opsmeer, heb ik dan de halve bescherming of niet (want zoals je zelf al zegt, de relatie is toch niet lineair?).
De DGK (een afkorting voor een verschrikkelijk lange naam van de Duitse vereniging van cosmetische chemici en wetenschappers) heeft exact dit onderdeel onderzocht. Er bestaat inderdaad een lineaire relatie. Dus een halve dosering van een product met SPF 10 biedt een bescherming van SPF 5, en een halve dosis van SPF 20 werkt net zo goed als een dubbele dosis (bah, je moet er niet aan denken…) van een product met SPF 5. Maar wat ook blijkt is dat iedereen elke keer zo ongeveer dezelfde hoeveelheid zonnebrandmiddel op zijn huid smeert, zodat je kunt stellen dat een product met een grotere SPF ook meer bescherming biedt. En daar gaat het om….
lees ook
‘Hoe hoger de spf, hoe beter je beschermd bent, maar de reële bescherming houdt wel bij een factor 35 op’
Hoe zit het dan met je (terechte) opmerking dat de relatie niet lineair is? Dit is waar maar het gaat erom over welke relatie we het hebben. De SPF schaal is juist zo gemaakt dat de relatie tussen product en bescherming bij gelijke dosering lineair is. Maar dit is niet lineair evenredig met de hoeveelheid zonlicht die doordringt op je huid, en daar heb jij het waarschijnlijk over. Ik zal het proberen uit te leggen aan de hand van een rekensommetje:
Beide reeksen verlopen asymptotisch, maar in het geval van transmissie is er een duidelijk verband. Een product met SPF 50 laat een vijftigste van het zonlicht door, een product met een SPF 100 slechts een honderste. In het eerste geval wordt er 49/50-ste geabsorbeerd, terwijl er in het tweede geval 99/100-ste wordt geabsorbeerd.
Je ziet dus ook waarom hoge SPF producten gewoon onzinnig zijn. De fout in de metingen wordt gewoon te groot (het verschil tussen 1/100-ste en 2/100-ste is belachelijk klein maar het eerste behoort toe aan een product met SPF 100 en het tweede aan een product met SPF 50). Daarom houdt het bij 35 wel zo ongeveer op. En terecht (want daarboven geeft het slechts een denkbeeldige veiligheid).’
