Hormoonverstoorders zijn stoffen die het hormoonstelsel kunnen aantasten. Sommige imiteren de werking van hormonen of blokkeren hun receptoren. Anderen hinderen hun transport, productie of afbraak in het lichaam.
Onvoorspelbaar
De mogelijke gevolgen hiervan geven reden tot bezorgdheid omdat ze zo onvoorspelbaar zijn. De ene hormoonverstoorder is de andere niet en de reactie kan per persoon enorm verschillen, maar algemeen wordt aangenomen dat hormoonverstoorders schadelijk zijn voor onze gezondheid, zo lazen we onlangs weer in een vakblad voor de cosmetische industrie.
De cocktail van talloze hormonen uit voeding, producten en milieu maakt het onzeker
Er zijn heel veel verschillende hormoonverstoorders. Sommigen zijn synthetisch maar anderen zijn natuurlijk. Zo wordt soja bijvoorbeeld vaak gezien als een botanische hormoonverstoorder, een zg fyto oestrogeen.
De meest verdachte of bekende hormoonverstorende stoffen in cosmetica:
- butylparaben
- propylparaben
- ethylparaben
- methylparaben
- BHT (butylated hydroxytoluene)
- ethylhexyl methoxycinnamate
- benzophenone 3 en 4
- butylphenyl methylproprional
- benzyl salicylate
- octocrylene
- cyclopentasiloxane
Wat dacht je van de anticonceptiepil?
Het probleem is ook niet dat er stoffen bestaan die het hormoonstelsel beïnvloeden. Veel vrouwen vinden de pil tenslotte erg handig (en let’s face it, daarmee krijg je heel veel hormoon binnen!).
De risico’s van plastic
Het probleem is eerder dat we vandaag de dag voortdurend worden blootgesteld aan heel veel verschillende hormoonverstoorders, of we dat nu willen of niet. Veel van die stoffen zijn bekend, zoals alkylfenolen, ftalaten, bisfenol A en Pcb’s, die allen gevonden worden in plastic. Zo is bisfenol A een bestanddeel van zuigflessen voor baby’s.
De risico’s van pesticiden
Ook pesticiden, de uitstoot van de industrie en besmet water zijn hormoonverstorend, evenals sommige voedselproducten, sommige medicijnen en sommige cosmetica. Het grote probleem is dat niemand precies weet wat voor effect deze cocktail aan hormoonverstoorders op ons lichaam heeft – al weten we wel dat het effect niet goed is.
Schadelijke effecten voor (ongeboren) kinderen
We weten dat het effect van hormoonverstoorders vooral schadelijk is voor embryo’s en jonge kinderen. Tijdens deze fase van een mensenleven kan de ontwikkeling en de toekomstige functies van organen ernstig worden verstoord, wat kan leiden tot misvorming en een verstoorde functie van de geslachtsorganen.
Afname vruchtbaarheid
Er wordt ook aangenomen dat hormoonverstoorders verantwoordelijk zijn voor de afname van de vruchtbaarheid in steeds meer Westerse landen en de golf van te vroeg inzettende puberteit bij meisjes.
Probleem voor bijen – in de ecologische keten
Ook bijen hebben er veel last van, en worden zelfs met uitsterven bedreigd, omdat de bloemen waar ze stuifmeel verzamelen bedolven worden onder de pesticides.
Volwassenen minder gevoelig ervoor?
Het lijkt er op dat een volwassen lichaam veel minder gevoelig is voor hormoonverstoorders, zelfs in hoge doseringen. Maar in de jongste fase van het leven kunnen de effecten desastreus zijn, niet alleen voor de kinderen zelf maar ook voor hun toekomstige nazaten.
Effecten ijlen generaties lang door
Uit een proef met ratten bleek dat als de moeder gedurende de kritieke periode in contact was gekomen met hormoonverstoorders de effecten konden worden gevonden in haar nakomelingen, tot en met de vierde generatie.
Regelgeving is moeilijk te implementeren
De veilige dosis voor hormoonverstoorders, en dat geldt voor alle chemische en natuurlijke stoffen, wordt berekend voor iedere afzonderlijke stof, los van alle andere stoffen. Maar we komen elke dag in contact met een hele hoop verschillende hormoonverstoorders.
De dosis maakt het veilig of giftig
Het is lastig om te bepalen hoe giftig een hormoonverstoorder is, veel lastiger dan voor andere giftige stoffen. Een stof kan giftig zijn in een kleine dosis, ongevaarlijk in een medium dosis en weer gevaarlijk in een hoge dosis.
De ongrijpbaarheid van cocktails, als alle stoffen bij elkaar op een hoop komen: in jouw lijf
Zo kan een enkele hormoonverstoorder weinig tot geen effect op het hormoonstelsel hebben maar in combinatie met andere hormoonverstoorders een desastreus effect hebben. Dit is het ‘cocktail effect’ waar de milieubeweging het al jaren over heeft en die nu door wetenschappers steeds beter te meten is.
Frankrijk kijkt het meest kritisch
Maar door de verschillende effecten die hormoonverstoorders in verschillende combinaties hebben is het erg lastig om duidelijke regelgeving te formuleren.
In Europa, en vooral in Frankrijk, is er inmiddels een systeem ontwikkelt om deze stoffen te beoordelen. Maar ondanks alle wetenschappelijk onderzoek zijn er nog steeds meer vragen dan antwoorden.
Vertraging in wetgeving door controverse in debat
We weten nog steeds niet welke stoffen beperkt of verboden moeten worden, hoe dat gedaan moet worden en uit welke producten ze verbannen moeten worden.
De criteria om hormoonverstoorders te identificeren die door de EU werden opgesteld leidden tot zoveel controverse en debat dat er inmiddels een vertraging van twee jaar is ontstaan. Er is nog steeds geen vast plan over regels, en over hormoonverstoorders in cosmetica is nog maar amper gedebatteerd.
Kortom, we weten nog steeds veel te weinig over hormoonverstoorders. Hun effecten zijn serieus en we weten steeds zekerder dat die effecten daadwerkelijk door deze stoffen veroorzaakt worden. Er is nog lang geen zicht op effectieve beschermende maatregelen. Het is een explosieve cocktail.
BeautyJournaal’s uitgever Monique Lindeboom
Naschrift van BeautyJournaal’s uitgever Monique:
Het is goed dat hier meer aandacht voor komt. Er wordt al snel met een verwijtende vinger naar cosmetica gewezen maar hormoonverstorende stoffen zitten in talloze producten waarmee we in aanraking komen: van voeding tot gebruiksvoorwerpen. En laten we ook niet vergeten: ook plantaardige stoffen kunnen hormonen bevatten.
Het gevaar is de coctail: als al die stoffen bij elkaar komen. Datzelfde geldt voor de diversiteit aan bestrijdingsmiddelen waaraan we dagelijks worden blootgesteld.
Op een kers ligt weer een ander bestrijdingsmiddel dan bijvoorbeeld op een appel, en hoe meer fruit en groente je dagelijks eet (wat niet biologisch is geteeld) hoe meer pesticiden je binnen krijgt van divers kaliber en ook daarvan is niet bekend wat het kan veroorzaken. Alleen van single bestrijdingsstoffen worden veiligheidsprofielen opgemaakt.
Lees dit artikel ook nog eens over de stapeleffecten van pesticiden.
Het is uitermate belangrijk dat we ons steeds bewuster worden van de effecten van stoffen waaraan we blootgesteld worden en dat er maatregelen genomen worden om de risico’s te minimaliseren.
