Siliconen zijn altijd een beetje omstreden geweest in cosmetica, hoe zeer ze ook makkelijk en snel huidverzachtend werken. Omdat het moeilijk afbreekbare deeltjes zijn, verdwijnen ze niet uit het milieu, en dat is de grootste zorg. Per 2027 staan weer twee typen siliconen op de lijst om te verbannen: decamethylcyclopentasiloxane en dodecamethylcyclopentasiloxane (hoe verzinnen ze die namen toch;-) In dit artikel krijg je uitleg van mij over het verbod, over de marktontwikkelingen en de (onduidelijke) regelgeving ten aanzien van microplastics.
Verwaarloosbaar percentage
In vakjargon praten we hier over D5 en D6. Er is geen sprake van een totale ban overigens. Er mag alleen in de cosmetica niet meer dan 0,1% zitten straks. In reinigingsproducten en in producten die op de huid blijven liggen, crèmes en dergelijke dus. Nou goed, een verwaarloosbaar percentage.
De discussie loopt al twintig jaar
De discussie voor verbod in de EU – speelt al vanaf 2006 eigenlijk, en in 2012 werd al duidelijk dat per 2027 aardig wat siliconen verboden zouden worden. Hoe bizar toch dat ze in borstimplantaten altijd toegelaten zijn gebleven. Maar dat kwam natuurlijk omdat men altijd aannam dat die prothesen niet lekten en dat de siliconen kunnen in hun implantaten danwel in de door het lichaam aangemaakte kapsels bleven zitten, en we weten nu dat het helemaal niet zo veilig is. Nevertheless, ze zijn nog steeds niet verboden! Maar voor cosmetica worden de touwtjes wel strak aangetrokken: omdat ze in het milieu terecht komen en het zeeleven bijvoorbeeld schaden. Alsof siliconen in het lichaam, via lekkende prothesen, niet uitgescheiden worden? Daar over bestaat nog weinig inzicht.
D4 (octamethylcyclotetrasiloxane) is overigens al langer in de ban gedaan in cosmetica omdat deze siliconen stof wel een hormoonverstorende werking heeft. Als bijproduct in siliconen borstprothesen is het nog wel toegestaan.
Wat zijn siliconen eigenlijk?
Maar terug naar siliconen, want wat zijn het eigenlijk? In 2012 schreven wij in ons cosmeticastoffen-woordenboek er het volgende over:
Siliconen zijn synthetische stoffen, polymeren met verbindingen van silicium en zuurstof. Ze zijn vaak zeer stabiel – ze reageren nauwelijks met andere chemische stoffen en zijn bestendig tegen de invloed van water, zuurstof, licht en micro-organismen. Dat maakt ze zeer geschikt als beschermend materiaal. In vele opzichten lijken ze ook op oliën en harsen, maar ze zijn tegelijkertijd niet plakkerig en kunnen daarom als alternatief worden gebruikt. Bovendien zijn ze goedkoop.
Goedkoop en ze blijven zeer gewild
Siliconen waren rond de eeuwwisseling ontzettend veel gebruikt. Cosmetic Research International beweerde in 2012 dat 72% van de nieuwe producten die vanaf 2002 in Frankrijk waren geïntroduceerd siliconen bevatten en in de USA 50% van de nieuwe producten. Overigens betekent dit niet dat de markt voor siliconen dalende is. Met name het nog altijd toegestane dimethicone wordt veel gebruikt en kent een groeimarkt. Ik vind cijfers van bijna 4 miljard US dollar voor dimethicone verkoop aan cosmeticafabrikanten in 2022, en dit zou doorgroeien naar ruim 6 miljard US dollar in 2032.
Plantaardige alternatieven nemen toe
Vooral in make-up (foundation en make-up remover) worden nog veel siliconen gebruikt, aldus een interview met Engin Temaltas, van cosmetica grondstof producent BASF. Zijn bedrijf biedt steeds meer grondstoffen aan die van plantaardige oorsprong zijn met dezelfde kwaliteiten als siliconen.
Siliconen verhogen in haarproducten de doorkambaar en geven een zijdeachtige glans. Op de huid gaan ze waterverlies tegen waardoor de hydratatie bevorderd wordt. Oneffen huidstructuren worden opgevuld. Producten met siliconen zijn makkelijk smeerbaar en voelen fijner aan dan vetstoffen.
Ook siliconen-vrij is een groeimarkt
Binnen de wetgeving is 1 tot 5% altijd toegestaan geweest, maar dat gaat nu dus drastisch veranderen, terug naar 0,1%, althans voor D5 en D6. Steeds meer merken hebben de afgelopen jaren al siliconen vervangen door plantaardige stoffen met een gelijkend gevoel. Lees nog eens mijn interview met cosmetica ontwikkelaar Miranda Balk van Muze Skincare waarin ze heel duidelijk uitlegt welke stoffen ze niet meer gebruikt en waar voor ze die vervangen heeft.
Ook cosmetica ontwikkelaar Mardge Pascaud geeft in dit interview aan dat ze de tendens voor schone cosmetica volgt, maar daarbij overigens niet alles wat synthetisch is meteen schuwt, omdat er ook waardevolle synthetische stoffen bestaan voor de huid.
Zijn het nou microplastics of niet?
Pikant is trouwens dat siliconen weer niet onder de microplastics vallen, echter stelt de Microbead foundation zich wel heel kritisch op ten aanzien van siliconen. De reden die wordt aangedragen dat ze er nog niet strict onder vallen is dat ze een verschillende chemische structuur hebben: siliconen zijn silicium-koolstof verbinden en microplastics zijn koolwaterstofpolymeren. Echter! Ze zijn beiden zeer moeilijk afbreekbaar! Daarom worden nu hetzij in de vertraagde actie ook steeds meer siliconen verboden dan wel tot een minimum gereduceerd in cosmetica. Het wordt echt tijd dat er eenduidige regelgeving komt, er zijn nog zoveel uitzonderingen of ingewikkeld geformuleerde uitzonderingen. Lees hier meer over de regelgeving op dit moment.
- Lees hier ook de nieuwe regelgeving over het siliconen’verbod’ van D5 en D6, van de EU commissie (wet-technische verhandeling)
Geen nut bij huidverbetering?
Een veelgehoord tegengeluid tegen het gebruik van siliconen in skincare is dat ze niets doen voor de huid. Ze lossen een probleem niet op, ze voeden de huid niet. Ze leggen er alleen een quick fix laagje op, of omheen, in geval van het haar. Echter is er natuurlijk wel wat voor te zeggen dat als ze het hydratatievermogen van de huid verbeteren of intact houden, daar huidcellen ook baat bij hebben. Een cel die voldoende vocht vasthoudt, kan beter functioneren. Het is niet voor niets geliefd bij brandwond- en littekengenezing.
Lees hier al onze artikelen over ontwikkelingen in de zakelijke beauty markt
