Amerikaanse wetenschappers publiceerden in het blad The Lancet de bevindingen van een – volgens hun – opzienbarende verjongingskuur. In deze kuur werd het verband tussen gezond leven en de lengte van telomeren gemeten. Telomeren zijn de beschermende uiteindes van chromosomen. Ze worden gezien als een meetlat voor onze biologische leeftijd, is te lezen in een artikel van de Volkskrant (zaterdag 21 september 2013).
De Amerikaanse onderzoekers volgden twee groepen van mannen met prostaatkanker, waarvan de eerste groep gezonder ging leven (met o.a yoga, meditatie, bewust eten), de andere groep veranderde niets aan hun leefpatroon. Na vijf jaar bleek dat groep 1 (de gezonde groep) langere telomeren had, groep 2 (de ongezonde groep) had juist kortere. Conclusie volgens de onderzoekers: een gezonder leefpatroon kan ouderdom uitstellen.
Nederlandse onderzoekers blijven kritisch
Hoewel de Amerikaanse media laaiend enthousiast is (zo publiceerde New Scientist het artikel met als titel ‘Gezondheidskick draait celveroudering terug’) blijven Nederlandse onderzoekers met beide benen op de grond, Sterker nog, het onderzoek wordt met de grond gelijk gemaakt. Zo meldt Jan Hoeijmakers, hoogleraar moleculaire genetica, dat onderstaande bevindingen niet in het artikel worden genoemd:
- Het leeftijdsverschil tussen de twee groepen verschilt: gemiddeld is de ongezonde groep 1,5 jaar ouder en 7 kilo zwaarder.
- In de gezonde groep bleven 10 van de 30 mannen over, in de ongezonde groep waren dat 25 van de 34 mannen. Dat is twee keer zoveel dan de gezonde groep. Scheve verhoudingen, volgens Hoeijmakers.
- Daar komt nog bij dat in de gezonde groep 3 van de 10 overgebleven mannen geen langere telomeren had, in de ongezonde groep hadden 7 van de 25 mannen langere telomeren gekregen. Samengevat: een derde van beide groepen bewees juist het tegenovergestelde.
- Van alle mannen steeg de psa-waarde, een maat voor het voortschrijden van hun ziekte. 3 van de 10 overgebleven mannen uit de gezonde groep moesten worden geopereerd tegenover 2 van de 25 uit de ongezonde groep. Je zou verwachten dat de langere telomeren in de gezonde groep deze mensen juist had moeten beschermen.
- Als laatste punt was de activiteit van het enzym telomerase (voor het behoud van telomeren) na 3 maanden hoger geworden in de gezonde groep, maar na 5 jaar was er geen verschil meer te zien in beide groepen.
Peter Lansdorp, Gronings hoogleraar verouderingsbiologie en specialist op het gebied van telomeren, doet daar nog een schepje bovenop. Volgens hem bepaalden deze Amerikaanse wetenschappers de lengte van de telomeren met een meetmethode (PCR) die door een meerderheid van internationale deskundigen als onbetrouwbaar wordt gezien, lezen we verder tevens in het Volkskrant artikel.
Commercie wint
Hoe dit wankelende onderzoek toch in een vooraanstaand wetenschappelijk blad is terechtgekomen, zou alles te maken kunnen hebben met een van de onderzoekers; Elizabeth Blackburn. In 2009 ontving zij de Nobel prijs voor de ontdekking van telomeren. Samen met twee andere onderzoekers heeft zij een bedrijf die PCR-tests levert. “Het zijn geweldige wetenschappers maar wel met commerciele belangen. Dat maakt het lastiger om onbevooroordeeld te zijn,” sluiten Hoeijemakers en Lansdorp hun interview in het Volkskrant artikel af.
